Свёкла
Свёкла ийи чылдыг үнүштерге хамааржыр. Тывада свёкланы огородтарда хөйү-биле тарып, өстүрүп турар. Ооң янзы-бүрү сорттары база cайзыраан.
Свёкланың тургузуунда, чигир, белок, үс, клетчатка, органиктиг кислоталар (яблоктуг, лимоннуг кислоталар, болгаш өске-даа), минералдыг дустар (магний, калий, кальций, демир, йод болгаш өске-даа), будуктуг бүдүмелдер, витаминнер С, В1, В2, Р, РР, А болгаш фолиевая кислота дээш өске-даа чүүлдер бар. Чаа свёкланы винегрет, борщ, соус кылырынга ажыглап турар.
Свёклада, витаминнер хөй чүве болганда, ону кол нуруузунда витаминнер четпестээр аарыгларга ажыглап турар. Улгады берген кижилер болгаш зоб дээр аарыглыг кижилерге база ажыктыг. Оон ыңай хан базыышкыны улгадыр болгаш баарның чамдык аарыгларының үезинде база ажыглап турар.
Улус шаг-шаандан сура свёкланы витамин болгаш хан четпестээр аарыглар үезинде ажыглап чораан. Арынның, кештиң дырышпазы-биле свёкланың суун чунарынга, чаарынга база ажыглап турар.
Дөзү
эдер- Доржу Көк-оолович Куулар, Тана Моңгушевна Куулар - "ЛЕКАРСТВЕННЫЕ РАСТЕНИЯ В ТУВЕ"