Үстер

Янзы-бүрү үстерни, үске дөмей бүдүмелдерни медицинада ниитизи-биле липидтер деп адап турар. Олар сугга эзилбес, ынчалзажок эфирге, спиртке болгаш өске-даа органиктиг эзилдирикчилерге эки эстир. Үстер дээрге, глицерин болгаш дээди нарын үс кислоталарының эфирлиг холуксааларын ынча дээр. Чемде үстер кижиниң эът-мага-бодунга энергияны тургузарынга эң-не ажыктыг бүдүмелдер болуп турар. Чижээ, 1 грамм үстүң эът-мага-ботка сиңип хуулганындан 9,3 килокалорий, а 1 грамм углевод азы белок организмге сиңип хуулганындан чүгле 4,2 килокалорий тургустунар. Үстер ол ышкаш кештиң чымчак кургавас, эглиичел болурунга улуг ужур-дузалыг. Чамдык кижилерниң кежи кургат азы эмин эрттир үстүг болуру эът-мага-ботка үстер солчуушкунунуң өскерлиишкининиң демдээ болур.

Триглицеридтиң борбактардан кылган хевири. Кызылы-биле кислород ылгаттынган, каразы-биле — углерод, агы-биле — водород.

Кижиниң болгаш дириг амытаннарның эът-мага-бодунга үс кислоталары шуптузу тургустунуп, тывылбайн турар. Чижээ, линолдыг, линоленниг болгаш арахитоннуг кислоталар чүгле аъш-чем-биле организмче кирип турар. Эът-мага-ботка бо кислоталар чедишпес болза, янзы-бүрү аарыгзыг байдалдар тыптып келир. Чүге дээрге, бо кислоталар ханда холестеринниң хемчээлин кудуладыр, кырыычал чоруктарның чылдагаанын эвээжедир шынарлыг. Ынчангаш оларны чамдыкта витамин Ғ деп-даа адап турар. Липидтерниң тургузуунда, үстүнде чүүлдерден аңгыда фосфатиттер, стериннер база кирип турар.

Дөзү

Доржу Көк-оолович Куулар, Тана Монгушевна Куулар - «ЛЕКАРСТВЕННЫЕ РАСТЕНИЯ В ТУВЕ»