Красный, Сергей Хочекович
Сергей Хочекович Красный (1919 чылдың июнь 10, Биче-Ажык, Каа-Хем, Тыва – 2006 чылдың ноябрь 25, Кызыл) — тыва совет күрүне болгаш төре ажылдакчызы. РСФСР-ниң Дээди Совединиң депутады, Кызыл хоорайның мэри, Кызыл хоорайның хүндүлүг хамаатызы.
|
Сергей Хочекович Красный | |
|---|---|
| Төрүттүнген хүнү | 1919 июньнуң 10 |
| Мөчээн хүнү | 2006 ноябрьның 25 (87 хар) |
Намдары эдер
С.Х. Красный 1919 чылда Тываның Каа-Хемде Биче-Ажык деп черге чылгычы Хочек Шининович Салчак деп кижиниң өг-бүлезинге төрүттүнген. Адазы Сергей 4 хар безин четпээнде чок болурга, авазы сези азыранды он ийи ажы-төлдү өстүрген. Азыракчы кижизи мөчээн сөөлүнде, күжүр ие, Дындый Азаровна Салчак, база ооң ажы-төлү амыдыралдың кандыг-даа бергезин көргеннер. Ажы-төлү берге чылдарда авазынга шыдаар шаа-биле дузалажып шаг болганнар. Сергей Красныйның аажы-чаңынга, мөзү-бүдүжүнге кезээде шыңгыы, негелделиг чорук ол үеден бээр арткан магатчок. Кижилерге сагыш човангыр угаан-сарыыл, арыг ак сеткил ол үеден бээр ужукталган чадавас.
1930 чылда үжүк-бижикке өөренген. 1932 чылда Кызылга каттышкан школага өөренип чедип келген.
Школа соонда Тыва аныяктарның революстуг эвилелиниң кежигүнүнге кирген. Бүрен сумузунуң аныяктарның революстуг эвилелиниң секретарынга соңгуткан. Оон алды чыл ишти Сарыг-Сепке ревсомолдуң райкомга ажылдаан.
1940 чылдың октябрьдан 1946 чылдың апрельге чедир Тыва улусчу революстуг шеригге, оон Совет Эвилелиниң шериинге шериг албанын эрттирген.
ВКП(б)-ниң кежигүнү.
Шериг соонда Осоавиахимниң Область Чөвүлелиниң шериг өөредилге килдизиниң даргазы кылдыр ийи чыл ажылдааш, облкүүскомнуң улуг инструктору кылдыр, Барыын-Хемчиктиң кожкүүскомунуң даргазы кылдыр үш чыл ажылдаан.
1954 чылда Москваның үш чылдыг партия школазын дооскан.
А 1961 чылда бот-өөредилге-биле Москвада СЭКП-тиң ТК-ниң чанында Партияның дээди школазын дооскан.
1957 чылдан 1959 чылга чедир Чөөн-Хемчиктиң кожкүүскомунуң даргазы кылдыр ажылдаан.
1959 чылда Кызылче чоргускан, аңаа Кызыл хоорайның Улусчу депутаттарның Чөвүлелиниң күүскомунуң даргазы кылдыр соңгуттурган. Ол эрге-дужаалга 14 чыл ажылдаан. Дыка хөй кудумчуларны асфальт-биле шыпкан, дыка хөй ыяштарны тарааш, хоорайны ниитизи-биде ногаанчыткан.
1973 чылдың мартта Тыва АССР-ниң Дээди Чөвүлелиниң Президиумунуң Секретары кылдыр соңгуткан. Аңаа 1980 чылдың ноябрьга чедир ажылдаан. Ооң соонда пенсияже үнген.
1963 чылда РСФСР-ниң Дээди Чөвүлелиниң 6-гы чыыжының депутады кылдыр соңгуттурган, бир дугаар сессияда-ла ону РСФСР-ниң Дээди Чөвүлелиниң Президиумунуң Даргазының оралакчызы кылдыр соңгуттурган.
Өг-бүлези эдер
Өөнүң ишти — Варвара Ермиловна Красная.
Уруу — Надежда Сергеевна Красная — билдингир ыраажы, оглу — Дмитрий — инженер-автомобилист.
Кайызы-даа дээди эртемниг. Надя бир оол, бир кыстыг: Долаана (Голландияда чурттап чоруур) биле Владимир (Москваның цирк артизи). Дима ийи кыс уруглуг.
Шаңналдары, ат-алдары эдер
- Кызыл хоорайның хүндүлүг хамаатызы
- "Хүндүткелдиң демдээ" орденниң кавалери
- "1941-1945 чылдарда Ада-Чурттуң Улуг дайынынга Германияны тиилээни дээш" деп медаль
- "XX чүсчылда Тываның алдарлыг кижилери" күрүне номнда ады кирген.
Дөс эдер
- Сергей Хочекович КРАСНЫЙ // XX чүс чылда Тываның алдарлыг кижилери. Күрүне ному. Кызыл. 2004. С. 99
- Сергей Хочекович Красный: [90-летию со дня рождения] // Летопись Тувы - 2009: историко-краеведческий альманах. Кызыл - 2008. С. 119-126.
- СЕРГЕЙ КРАСНЫЙ: «МЭР С УНИКАЛЬНОЙ ФАМИЛИЕЙ»