Чуданныг шай

Чудаңныг шай колдуунда мал чок өг-бүлелер азы кышкы үеде кылып ижер чымчак, тускай амданныг, ижиртингир суксун.

Кылыры

Чуданныг шайны кылырда баштай пашка бичии чагны доорааш, сыскыра каапкаш, адыш хире далганны каггаш, быжыр былгаптар.

Быжыр булгап алган далганче белен кара шайны кудуптар.

Шайны далган-биле бышкыжеге хайындырар.

Чуданныг шай – чымчак, тускай амданныг, ижиртингир суксун.

Моолдан азы Кыдаттан кээп турган сарыг шай үзүктели бээрге, Тывада улус чуданныг шайны хайындырып ижип турган.

Дөмейлешкек шайлар

1. Черлик шай – бүрүлерни кургаткаш, соктааш, саржагга хааргаш, сугга хайындырар.
2. Хымыраан шай – сугну сүттээш, дузааш, хайындыргаш, хевектеп ижер.
3. Өреме шай – шээр мал сүдүн хайындыргаш, сооткаш, өремезин союп алгаш, суг куткаш хайындырар.
4. Чөвүрээ шай – ол шайны ыяш чөвүрээзинден хайындырып ижип турганнар.

Дөс

• Ном «Холу чемзиг авам сөңү»