Халва́ (араб. حَلاوة‎‎ — «чигирзиг чем») — чигирден, тооруктан азы үрезинден кылган Мурнуу Азия чоннарының чаагай чеми. Кезек янзы чигирзиг чаагай чемнерни база шак ынчалдыр адап турар. Чамдыкта халваны дээрбеп каан үстүг үрезиннерден кылыр, чамдыкта —  кызыл-тас далганындан азы ногаа аймаандан.

Халваның янзылары эдер

Далгандан халва эдер

 
турктап болза "Un Helvasi" дээр халва
  • манная далганындан
  • кукуруза далганындан
  • ак-быдаа далганындан

Ногаа болгаш сүттен кылган халва эдер

 
Морковьтан кылган индий гаджар ка халва

Колдуунда Индия, Пакистан болгаш Бангладештиң чемнеринге хамааржыр

Чигирзиг ховеңден халва эдер

 
"Pişmaniye" деп турк халва

Турктарның чигирзиг хөвендең халвазы бир тускай. Ук халва Россияда чаа-ла нептереп турар.

Үстүг үрезинден, тооруктардан кылган халвалар эдер

Ук халваның тургузуу 3 кол кезекиг болур: белоктуг масса (үрезинден, тооруктан паста), карамельдиг масса (чигир, патока) азы ары чигири болгаш көвүктелдирикчи. Россияда бүдүрүлгелерде чигир болгаш патока ажыглап турар, а ары чигирин кижилер чүгле бажыңнарында ажыглап турар. Көвүктелдирикчини карамельдиг массага холуптарга, ол болур халваны каътталчак-волокнолуг кылдыр өскертиптер. Көвүктелдирикчи кылдыр лакрицаны (солод дазылын) болгаш саваң дазылын (орус. "мыльный корень") (шиштээр-бүрүлүгнүң дазылын (орус. Корень колючелистника)) ажыглап турар, чамдыкта алтей дазылын болгаш чуурга белогун база ажыглаар). Халваже чыт чаагайжыдар, өңнээр болгаш амдан киирер бүдүмелдерни немеп турар: ваниль, какао-довурак, шоколад, фисташкалар.

Тахинниг халва эдер

 
Фисташкаларлыг кунжуттуг (тахинниг) халва

Кунжуттуг халва Балканнарда, Чооку Чөөн чүкте, Ортаа Чер Далайның девискээринде чурттарда, база ССРЭ республикалар девискээринде немпетеңгей кылып турар. Ук халванын белоктуг массазын дээрбээн кунжуттан кылыр.

Тарымал-тооруктуг халва эдер

 
Турцияда халва садып турары, (Стамбул, Турция)

Тарымал-тооруктуг халва Чөөн Европада (Россия, Украина, Молдавия, Белоруссия) нептереңгей. Үндезин белоктуг массазы кылдыр дээрбеп каан тарымал-тоорук үрезиннерин ажыглап турар, ынчангаш ооң өңү караңгызымаар.

Арахистиг халва эдер

Арахистиг халва кылыры тахинниг халва дег, а белоктуг массазы үүрмектээн арахистен. Тахин-арахистиг халвалар база бар. Бажыңга кылыр рецпетилерде ары-чигири бар болгаш көвүктелдирикчини ажыглавас [1].

Тооруктуг халва эдер

Тооруктуг деп турар халваларның үндезини болза дараазында тооруктар: миндаль[2], кешью, грек тоорук, фисташкалар, арахис.

Солун чүүлдер эдер

  • 1903 чылда американ астроном Дуган Рэймонд бир астероид ажыткаш, ону "Халва" ((518) Халва) деп адаан. Астроном болза ук чаагай чемни дыка чаагайзынар турган.
  • Чөөн чүктүн үлегер домаа: «„Халва“ деп чеже-даа адазынза, аксынга чигирзиг апарбас».

Галерея эдер

Дөзүк эдер

  1. Арахистиг халваны кылыр бир рецепт.
  2. Тооруктуг халва