Саая, Майнак Онаң оглу
Майнак Онаңович Саая (май 1, 1940 чыл – 2007 чыл) — тыва чогаалчы, шүлүкчү, башкы, улус өөредилгезиниң болгаш культуразының хоочуну, Тыва Чогаалчылар Эвилелиниң кежигүнү. Бодунуң амыдырал-чуртталгазын өзүп орар чаш ажы-төлдү кижизидеринге хамаарышкан ажыл-ижинге тураскааткан[1].
|
Майнак Онаң оглу Саая | |
|---|---|
| Төрүттүнген хүнү | 1940 майның 1 |
| Мөчээн хүнү | 2007 январьның 18 (66 хар) |
Намдары
эдерСаая Майнак 1940 чылдың май 1-де Мугур-Аксы суурнуң соңгу-чөөн чүгүнде Саадак арттың эдээнде Көк-Дөргүн деп черге төрүттүнген. Мугур-Аксының чеди чыл, Бай-Тал ортумак школаларынга өөренип чораан. 1963 чылда Кызылдың күрүнениң педагогика институдунуң төөгү, дыл факультедин дооскан. 1964-1965 чылдарда шериг албан-хүлээлгезин Казахстанның Семипалатинск хоорайдан ырак эвесте Лебяжье суурнуң чоогунда агаардан удур камгалал кезээнге эрттирген. 1960-1961 өөредилге чылында Майнак Онаңовичини ол үеде республикага башкылар чедишпезинден Бай-Тайга кожууннуң Кызыл-Даг ортумак школазынче институт мурнундан башкыладып чорутканы-биле ооң күш-ажылчы намдары студент тургаш-ла ынчаар эгелээн[2].
Майнак Онаңович 1960-1986 чылдарда Бай-Тайганың Кызыл-Даг, Шуй, Чөөн-Хемчиктиң Баян-Тала, Чадаана, Мөңгүн-Тайганың Мугур-Аксы школаларынга орус дыл, литература болгаш төөгү башкылап, өөредилге эргелекчилеп, директорлап (17 чыл), башкы ажылынга ажылдап чораан. Ол чылдар иштинде өзүп орар чаш ажы-төлдү өстүрүп, кижизидеринге улуг үүлезин арттырган.
Майнак Онаңович хөй-ниити ажылдарынга база идепкейлиг киржип, өөредилге ажылдакчыларының профэвилел комитедин даргалап, пропагандистеп, лекторлап турган. Майнак Онаңович 1986-1993 чылдарда Мөңгүн-Тайга райкүүскомунуң өөредилге, культура килдистериниң эргелекчизинге, күш-ажыл, чонну ажылче хаара тудар төптүң директорунга ажылдап турган. Саая М.О. 1993 чылда амыдыралының аайы-биле Кызылга көжүп келгеш, «Эне сөзү» солуннуң культура килдизиниң редакторунга журналист бооп ажылдап чоруй, Тываның дыл, литература, төөгүнүң эртем-шинчилел институдунче шилчип (амгы Тываның гуманитарлыг шинчилелдер институду), дыл, бижик секторунуң эртем ажылдакчызынга 1998 чылга чедир ажылдап, 2003 чылда чырыкче үнген «Тыва дылдың тайылбырлыг словарының» бирги томунуң тургузукчуларының бирээзи болуп, дыл эртемин сайзырадырынга база бодунуң үлүг-хуузун киирген[2].
Майнак Онаңович хүндүлүг дыштанылгаже үнген соонда, «Улуг-Хем» аттыг тыва чогаалчыларның сеткүүлүнүң кол редакторунуң оралакчызы – харыысалгалыг секретары бооп ажылдаан. Чогаалчы ажыл-ижи дээш РФ-тиң Иштики херектер яамызының база М.Шолоховтуң 100 харлаанынга юбилей медальдары, ТР-ниң Культура болгаш сүлде-сүзүк сайзыралының яамызының Хүндүлел бижии-биле шаңнаткан.
Тываның сураглыг композиторлары Хүреш-оол Дамба, Базыр-оол Чүлдүм-Сүрүң, Борис Чамбыт, Владимир Серен олар Майнак Онаңовичиниң 30 хире шүлүктеринге чараш аялгаларны чогааткан. Ырылар апарган шүлүктериниң «Ынакшылды сүзүк кылгаш, ырлаарындан эрикпээн мен…» деп аттыг баштайгы дискизи ТР-ниң улустуң артизи Станислав Ирильдиң база ТР-ниң алдарлыг артизи Луиза Мортай-оолдуң күүселдези-биле 2007 чылда чырыкче үнген. Чогаал бижииринден аңгыда, Майнак Онаңович башкы, чогаалчы кижи болгаш Тываның ат-алдарлыг чогаалчыларының чогаалдарынга хамаарышкан эртем-шинчилел ажылдарын болгаш амы-хууда бодалдарын бижээн.
Дөзү
эдер- ↑ Саая Майнак Онанович – Биография Archived 2017-02-04 at the Wayback Machine
- ↑ 2,0 2,1 Саая Майнак Онаңович – Намдары
|
Бо дээрге белеткеп каан чүүл-дүр. Эдип база немеп тургаш, ук төлевилелге дузалап болур силер. |