Курбатский, Георгий Николаевич

Курбатский Георгий Николаевич (1936 чылдың ноябрь 9-та Куйбышев (амгы Самара) хоорайга төрүттүнген) – орус болгаш тыва аас чогаал шинчилекчизи, краевед, этнограф, төөгү эртемнериниң кандидады, Тыва Республиканың өөредилгезиниң алдарлыг ажылдакчызы, профессор. 44 чыл иштинде Тываның күрүне университединге башкылап келген.

Георгий Николаевич Курбатский
Төрүттүнген хүнү:	9 ноябрь 1936(1936-11-09) (88 хар)
Төрүттүнген чери:	Омск
Эртем сферазы:	аас-чогаал
Ажыл чери:	ТывКУ
Альма-матер:	ОКПУ
Эртем деңнели:	төөгү эртемнериниң кандидады

Намдары

Курбатский Георгий Николаевич 1936 чылдың ноябрь 9-та Куйбышев (амгы Самара) хоорайга төрүттүнген. Ол хоорайже ада-иези Москвадан Сталинниң репрессияларындан дезип көжүп келген турган. Георгий Николаевичтиң авазы - Фаина Антоновнаның ачазын боолап каан турган. Ол «контр уруу» деп адаттырган, а ооң өөнүң ээзи – Николай Кузьмич Курбатский – «чоннуң дайзынының уруун» кадайга алган дээш база-ла чазакка көрдүрбес апарган. 1939 чылда Курбатскийлерниң өг-бүлези Омск хоорайга көжүп келген. Ачазы аңаа «Омсктуң шыны» солунга редакторнуң оралакчызы кылдыр 10 чыл ажылдаан. 1949 чылда Төп комитеттиң чанында Партияның дээди школазын доозарга, ону Тываже ажылдап чорудупкан.

Георгий бичии тургаш-ла Омскка шимчээри багай аарыг-биле аарый берген турган. Ол дээш школачы чылдары дыка берге эрттип турган. Бичии улус черле ындыг кыжырыычал боор болгай. Школага кырган-авазы бичии Гошаны чүктеп алгаш келирге, хамык бичии оолдар кыжырып одаар турган. Ынчалза-даа Георгий Николаевичтиң сагыш-сеткилинде школачы чылдары дыка өөрүшкүлүг, чырык үе кылдыр артып калган, чүге дизе башкыларының сагыш-човаан сеткили,Георгийның бодунуң орус чогаалга ынакшылы күштүг болган.

1954 чылда школаны алдын медальдыг дооскаш, бичиизинде чурттап чораан Омск хоорайынга эглип кээп, Омскта М. Горький аттыг күрүнениң педагогика институдунуң төөгү болгаш дыл факультединче кирип алган. Институтка сургуул чылдары уттундурбас кылдыр эрткен. Литературага болгаш аас чогаалынга ынакшылы ынчан одунган.

1959 чылда институтту тулган дооскаш, Георгий Николаевич Тывазынга чанып келгеш, 23 харлыг аныяк башкы эртемниг эр Кызылда күрүнениң педагогика институдунуң орус болгаш даштыкы литература кафедразынга ажылдай берген.

Эртем болгаш башкы ажыл-ижи

1960 чылдарның эгезинде Тываның орус болгаш тыва чурттакчыларының аас-чогаалын чыыр ажыл калбаа-биле эгелеттинген турган. Тываның аңгы-аңгы кожууннарынче чаңгыс эвес удаа чоннуң аас-чогаалын чыыр экспедицияларның ажылынга Георгий Николаевич идепкейлии-биле киржип тургаш, дыка хөй Тывада шагда чурттап чоруур орус чоннуң аас-чогаалынга хамаарышкан материалдарны чыып алган.

1965 чылдан эгелеп, Кызылда күрүнениң педагогика институдунуң сургуулдары-биле катчып алгаш, Г.Н. Курбатский тыва чоннуң аас-чогаалын база чыып эгелээн. Тываның ыраккы кожууннарынче чоннуң аас чогаалын чыыр экспедицияларны кылып турган. Ол ажылының түңнелинде 1970 чылда «Тыва байырлалдар: төөгү-этнографтыг очерк» деп темага төөгү эртемнериниң кандидады деп эртем чадазын Ленинградка камгалап алган.

Ооң соонда тыва болгаш Тывада орус чоннуң аас-чогаалында дөмейлешкек чүүлдерни шинчилеп турган.

Тыва школага болгаш дээди өөредилге черлеринге орус аас-чогаалды өөредириниң методиказынга хамаарышкан дыка хөй чүүлдери парлаттынып турган.

1985 чылда «Сибирьниң болгаш Ыраккы Чөөннүң чоннарының аас чогаалы» деп улуг серияның иштинде бир тому Г.Н. Курбатскийниң сургуулдары-биле кады чыгганы Тывада орус чоннуң тоолдары деп ному үнген. 1993 чылда ол ажылы Новосибирскке катап үнген.

1990 чылда тыва чоннуң тывызыктарының чыындызы үнген.

2001 чылда Георгий Николаевичтиң ооң мурнунда чыып кылган ажылының түңнели кылдыр «Тывалар боттарының аас-чогаалында» деп монографиязы үнген.

2002 чылда «Тыва тывызыктар» деп ному.

2003 чылда Тываның күрүне университединге башкылаар ажылын соксаткан.

2014 чылда ооң «Тыва тывызыктары» орус-тыва ийи дылдыг кылдыр үнүп келген.

Дөс

1. Творческий путь историка, этнографа и краеведа Тувы Г.Н. Курбатского

2. 80-летие отмечает тувинский фольклорист Георгий Курбатский

3. ГЕОРГИЙ И СВЕТЛАНА КУРБАТСКИЕ: «СНАЧАЛА ЛЮДИ НАХОДЯТ ДРУГ ДРУГА»

4. Георгий Курбатский: Сердце, душа, бескорыстие – хорошо видятся в тувинском народе Archived 2019-12-13 at the Wayback Machine

5. Грани таланта выдающегося фольклориста Тувы Георгия Николаевича Курбатского