Киш-кулаа
Киш-кулаа (орус. "брусника") үргүлчү ногаан турар, 8—25 см бедик, кылынзымаар, шөйбек бүрүлерлиг, бичии үүрмек, ак-кызылзымаар, бөкпек чечектерлиг чадаң үнүш. Кады борбак, кызыл-хүрең, ажыгзымаар амданныг. Май—июнь айларда чечектелир. Кады август—сентябрь айларда быжар. Киш-кулаа тайгада, холушкак арга-ыяштыг шык, чиңгистиг черлерде хөй үнүп турар. Тываның тайгалары ооң-биле байдак.
Ооң кадында чигир — 7%, органиктиг кислоталар — 2,3%, витамин С, А, дээш өске-даа ажыктыт бүдүмелдер бар. Кадында бензойлуг кислота дээр чүүл бар болганы-биле, киш-кулаа үрелиичел эвес, үр шыгжаарынга таарымчалыг. Кадын колдуунда-ла ол хевээр чииринге ажыглап турар. Киш-кулааның кадындан варенье, джем, повидло, квас, кисель, дээш өске-даа чем чүүлдерин кылып ап болур.
Витамин четпестээр, халыыдап суксаар, улуг-хырынның,(гастрит), кара-бүүрек, хан базыышкыны улгадыр аарыглар үезинде киш-кулааның кадын ол хевээрзин, кисель, компот азы чедингир шай ышкаш кылдыр хайындыргаш-даа ижип, ажыглап болур. Бүрүзүн хайындыргаш, бир хүн үш катап бир стаканнап ижерин сүмелеп турар.
Дөзү
эдер- Доржу Көк-оолович Куулар, Тана Моңгушевна Куулар - "ЛЕКАРСТВЕННЫЕ РАСТЕНИЯ В ТУВЕ"