Илби-шиди (Магия)

Илби-шиди (магия), хамнаар (колдовство) – кижилерниң аңгы-аңгы бүдүүлүк сүзүктүг чоруктары, оларның сорулгазы материалдыг чүүлдерже салдар чедирери. Магиктиг чоруктар аңгы-аңгы болур. Олар бот боттарындан бөдүүнүнден бергезинге чедир аңгыланып турарлар:

Эмнээр ёзулалдар (знахарство);
Камгалаар магия (обереги, апотропеи);
Хора чедирер магия (порча);
Ажыл-агыйга магия (завораживание промыслового зверя, магическое оплодотворение полей).

Төөгүде магиктиг ёзулалдар эң бедик оюнну ойнап турганнар.

Магия дээрге кандыг-даа шажынның иштинче кирип турар чүүл, ооң эң-не эгеки чадаларындан сөөлгү чадазынга дээр. Христианствода, буддизмде, исламда магиктиг ёзулалдар амгы үеге дээр улуг рольду ойнап турар.

Христианствода магия дээрге: иконаларның хуулгаазын, кайгамчыктыг чүүлдерни кылып турарынга бүзүрел, аржанныг сугларның чанынга этине бээринге бүзүрел.

Буддизмде болза магиктиг аргаларны ажыглаары болгаш аңгы-аңгы амулеттерни ажыглаары.

Исламда база буддизмде ышкаш амулеттер болгаш коранны ажыглаар.

Амгы үеде хөй-хөй чурттарда магиктиг ёзулалдар ам-даа уттунмаан, оларның кырындан чаа ёзулалдар база тыптып турар. Магияның алыс ужурунуң дугайында аңгы-аңгы бодалдар илеретинип турган. Бир шинчилекчилер магияны религияга херек чүүл деп турар, өскелер ону религиядан аңгылаар деп бодалдарын чугаалап турарлар. Ынчалза-даа хөй кезии магияны религияның тургустунарынга улуг рольду ойнап турган деп чөпшээрежип турарлар.

Дөзү:

С.А.Токаревтиң "Ранние формы религии" деп номдан.