Бутаева, Фатима Асланбековна

Фати́ма Асланбе́ковна Бута́ева (осет. Бутаты Асланбеджы чызг Фатимае  1907 чылдыӊ декабрь 1, Алагир, Тер облазы, Россия Империязы — 1992 чылдыӊ июнь 19, Москва) — совет физик, педагог. Сталин шаӊналыннын лауреады, ийиги чергенниӊ. (1951).

Фатима Асланбековна Бутаева

Lua алдаг: expandTemplate: template "lang-os" does not exist.

Төрүттүнген хүнү: 1907 декабрьның 1(1907-12-01)
Төрүттүнген чери:
Мөчээн хүнү: 1992 июньнуң 19(1992-06-19) (84 хар)
Мөчээн чери:
Чурт:
Эртем сферазы: Физика
Ажыл чери:
Альма-матер:
Эртем деңнели: кандидат технических наук[d]
Эртем удуртукчузу: Фабрикант, Валентин Александрович[d]
Шаңңалдары:
орден «Знак Почёта» медаль «За трудовую доблесть»
Сталинская премия

Допчу намдары эдер

Билдингир болчукчу, журналист кижинниӊ, Асланбек Саввич Бутаевтин, үг-булезинге тѳруттунген. Авазы Фатима 7 харлыг турда чок болган. 1925 чылда Горнун башкы инстидудунче кирген. 1926 чылда Москванныӊ ийи дугаар күрүне университединниӊ физика-математика салбырынче шилчиттирип алган. 1932 чылда университетти дооскаш, Куйбышевке ажылдай берген. Ола чылда Москваже ээп келген. Ийи чыл ишти Метростройнуӊ ѳѳредилге комбинадынга башкылап ажылдаан. 1934 чылда ВЭИ-же ( Всесоюзный электротехнический институт) ажылдаан. Ол орта инженерлеп ажылдаан соонда, дайын уезинде Свердловскиге ажылдаан. 1943 чылда «люминесценция» шинчилээр ажылын уланчылаан. 1946 чылда ол ажылынга диссертациязын камгалап алган. 1951 чылда ВЭИ-ни ВНИСИ кылдыр (Всесоюзный научно-исследовательский светотехнический институт) эде адаан соонда анаа катап ажылдаан. 25 чыл хире анаа «люминесцентный сайылгааннар лаборатроиязынга удуртукчулап ажылдап келген.
Эртем чѳвулелиннин кежигүүнү. 1992 чылдын июль 19-та чок болган. Котляков хѳѳрунде ажааган. .

Эртем ажылы эдер

Хѳй тѳѳгуннуң шинчилелдери биле ажылдап турган. Ионарлыг хейнин тогуннун болгаш базыышкыныннын калбак интервалга оскерлиири - дээн ышкаш эртем ажылдарын В. А. Фабрикант биле кылып чорудуп турган. ССРЭ-ге бир дугаар люминесцентиг сайылгаанарны ундурген кижилернин бирээзи. 1951 чылда кезек эртемдээнер-биле ол шинчилгег кылган ажылы дээш Сталин шанналыннын ийиги чадазын алган. С.И Вавилов, В.Л.Левшин, М. А. Константинова-Шлезингер, В.А.Фабрикант, В. И. Долгополов Эртемдээнниӊ лазеров чогаадырынга киирген үлүү база улуг. 1951 чылда В. А. Фабрикант, Ф. А. Бутаева и М. М. Вудынский - кезек эртемдээнер биле «Способ усиления электромагнитных волн» , «Использование многократных прохождений усиливаемой электромагнитной волны в неравновесных средах» -деп шинчилелдерге заявка кииргеннер.

1964 году чылда Ф. А. Бутаевага, В. А. Фабрикантка, М. М. Вудынскийге «Явление усиления электромагнитных волн (когерентное излучение)» - деп ажыдыышкынынга диплом тывыскан. № 12 195 чылдын июнь 18-тен. Чогааткан чүүлдери.

  • «Газоразрядная лампа низкого давления»
  • «Люминесцентная лампа низкого давления»

Шаӊналдары эдер

  • Сталинская премия второй степени (1951) — за разработку люминесцентных ламп
  • Орден «Знак Почёта»
  • Медаль За трудовую доблесть
  • Медали

Кол ажылдары эдер

  • Бутаева Ф. А., Фабрикант В. А. О резонансном излучении разряда в смеси ртути и аргона // Известия АН СССР. Сер. физическая. 1945, т. IX, № 3.
  • Бутаева Ф. А., Фабрикант В. А. Влияние параметров разряда на интенсивность линий 1850 и 2537 Å в люминесцентных лампах // Известия АН СССР. Сер. физическая. 1949, т. XIII, № 2.
  • Бутаева Ф. А., Фабрикант В. А. Исследования при помощи люминесцирующих зондов в области 500—1200 Å// Журнал технической физики, 1956, т. 26.
  • Бутаева Ф. А., Фабрикант В. А. Чувствительность люминофоров для люминесцентных ламп в коротковолновом ультрафиолетовом излучении // Известия АН СССР. Сер. физическая, 1957, т. 21, № 4.
  • Фабрикант В. А., Бутаева Ф. А. Оптика среды с отрицательным коэффициентом поглощения // Сб. «Экспериментальные и теоретические исследования по физике». — АН СССР, 1959.

Литературазы эдер

  • Бутаев К. С. Избранное. — Владикавказ: Иристон, 2003.
  • Дунская И. М. Возникновение квантовой электроники. — М.: Наука, 1974.
  • Сахаров А. Д. Воспоминания // Знамя, 1991, ч. 1, гл. 5.