Элайон, Гертруда

Гертруда Белл Элайон (англ. Gertrude Belle Elion; 23 январь 1918 чыл, Нью-Йорк, США — 21 февраль 1999 чыл, Чапел-Хилл, Соңгу Каролина, США) — американ эртемден — биохимик база фармаколог. 1988 чылда Элайон физиология биле эмнелгеде Нобель шаңналын Джеймс Блэк биле кады база ооң хөй чылдарда удуртукчузу чораан Джордж Хитчингс-биле кады «эм күжү-биле эмнээриниң чугула аргаларын ажытканы дээш» алган. Ынчан ол эмчи-даа турбаан, доктор эртем чадазы-даа чедип албаан турган.

Гертруда Элайон

англ. Gertrude Belle Elion

Төрүмел ады англ. Gertrude Elion
Төрүттүнген хүнү: 1918 январьның 23(1918-01-23)[1][2][3][…]
Төрүттүнген чери:
Мөчээн хүнү: 1999 февральдың 21(1999-02-21)[1][2][3][…] (81 хар)
Мөчээн чери:
Чурт:
Эртем сферазы: фармакология[d] биле биохимия[d]
Ажыл чери:
Альма-матер:
Эртем удуртукчузу: Джордж Хитчингс[d]
Шаңңалдары:
Сайт: nobelprize.org/prizes/medicine/1988/elion/biographical/

Американың Каттышкан штаттарының Национал эртемнер академиязының (1990) база Американың Каттышкан штаттарының Национал эмчи академиязының (1991) кежигүнү, Лондоннуң хаан ниитилелиниң даштыкы кежигүнү (1995). Американың Национал эртем медалиниң эдилекчизи (1991).

Намдары эдер

Гертруда Элайон 1918 чылдың январь 23-те еврей өг-бүлеге Нью-Йоркка төрүттүнген. Хантер колледжин 1937 чылда дооскан. 1939 чылда Нью-Йорктуң университединге аспирантурага кирип алгаш, 1941 чылда дооскаш, химияның магистри апарган.

1941—1944 чылдарда химия биле физика башкылап турган, оон бир чем кылыр фирмага химик-лаборант-даа турган. 1944 чылда фармацевтиктиг «Веллкам» (амгы GlaxoSmithKline) деп компанияга ажылдай берген, ооң соонда соңгу Каролинада «Барроуз Велкам» деп компанияга 1984 чылга чедир ажылдаан. Элайон биохимиктиң дузалакчызы (1944—50), директорнуң эртем талазы-биле оралакчызы (1955—62), эртем талазы-биле директору (1963—66) база эксперименталдыг килдистиң удуртукчузу (1966—83) кылдыр ажылдап турган. Аңаа чаа эмнер тургузуп тып кылыр ажылды чорудуп турган. 1970 чылдан тура Дюк университединге фармакология профессору турган.

Элайон аспирантураже кирип чадап каан, чүге дизе херээжен кижиге ынаар кирери хоруглуг турган[5]. Ынчангаш ол доктор чадазы чедип албаан турган. Ынчалза-даа ол Джордж Вашингтон университединиң, Нью-Йорктуң университединиң Политехтиг институдунуң (1989) база Гарвард университединиң (1998) хүндүлүг профессору апарган.

Элайоннуң тыпкан эмнериниң аразында: меркаптопурин (лейкемияга удур эм), иммуносупрессор азатиоприн, аллопуринол (подаграга удур эм), малярияга удур эм пириметамин, триметоприм, ацикловир (герпес эмнээр вирустарга удур эм).

Г. Элайон кажан-даа өгленмээн. 1999 чылдың Чапел-Хиллге (Соңгу Каролина) боду чок болган.

Шаңналдары эдер

  • Garvan–Olin Medal[en] (1968)
  • Нобелевская премия по физиологии и медицине (1988)
  • Национальная научная медаль США (1991)
  • Национальный зал славы изобретателей США (1991)
  • Премия Лемельсона (1997)

Шөлүглер эдер

Демдеглелдер эдер

  1. 1,0 1,1 Encyclopædia Britannica (англ.)
  2. 2,0 2,1 Gerber J. B. Elion, Gertrude (23 January 1918–21 February 1999), biochemist (англ.) // American National Biography Online / S. Ware[New York]: Oxford University Press, 2017. — ISSN 1470-6229doi:10.1093/ANB/9780198606697.ARTICLE.1202091
  3. 3,0 3,1 Энциклопедия Брокгауз (нем.)
  4. 4,0 4,1 Ogilvie M. B. The Biographical Dictionary of Women in Science (англ.): Pioneering Lives From Ancient Times to the Mid-20th CenturyRoutledge, 2003. — Vol. 1. — P. 415. — 798 p. — ISBN 978-1-135-96342-2
  5. Stille, Darlene R. Extraordinary Women Scientists (p.65). — Childrens Press (англ.), 1995.