Швеция Хаанналгазы (швед. Konungariket Sverige), Швеция (швед. Sverige) — Соңгу Европада күрүне, Скандинав чартык ортулукта. Чызаан хевири — Конституцтуг монархия. Чурттуң ады эрги скандинав дылдан укталган - Svea и Rige — «свейлер күрүнези». Найысылал — Стокгольм.

Швеция

швед. Konungariket Sverige[1]

Тук Сүлде
Тук Сүлде
Швецияның ыдык ыры
Төре дылдар шведский язык[d]
Найысылал Стокгольм[d]
Валюта SEK[d]
Интернет-домен .se[d]
Код ISO SE
Код МОК SWE
Телефонный код +46
Шак куржактары UTC+1:00[d]
Автомобильное движение справа[d][2]

1995 чылдың январь 1-ден ДЧО(Демнешкен чоннар организациязы (ООН))-нуң, Европей эвилелдиң кежигүнү. Шенген керээни чарган чурт.

Шөлү-биле (449 964 км²) Швеция Европаның чурттарындан 5 черни эжелеп турар.

Герман калыкъёс уло доисторический швеция дыр вуиз кадь геат историез (швед: гетар) но швед (свеары) калыкен кылдытэм но зарезь, скандинав тодмо кадь. 12 эрико даурлэн кутсконаз швед государство кылдӥз. 14 даурлэн шораз бырем бере куинетӥ сьӧд скандинавский калыкъёс ог кулон, европалэн уйпалаз кышкытлык союзъёсын но кузёяськон ганзейский политически экономически скандинавия. Таяз аре уния дышетон скандинавский кальмарский 1397 доры вуттӥз. швеция 1523 арын сое кельтыны. Война вылын протестантъёс бере аресъем швеция палаз пырыны, солы территориослы паськытатон кутскыса, берпум империын швед но кылдытыны луоз эскерон. Со кужым даурлэн кутсконозяз 18 европаысь одӥгез тужгес бадӟымез луэ. Но 19 даурлэн пумаз кунгож сьӧрысь территориослы ӵоже полуостров скандинавский ышиз 18 швед, туала финляндиын йылпумъяськиз россиысь 1809 арын киултон. Берпуметӥ оже пыриськемзэ пырак швециын кутскыса, поттӥз 1814-тӥ аре, ож сюрес пытсамын вал кыстаськеммы бере личной уния норвегия, тупаса 1905 арын сое куашкатӥзы. Швециын улӥсьёс со дырысен тупаса улон, ужады внешней политика официальной нейтралитет утьыны. 2014-тӥ арын Швеция пусйиз 200 ар тырмонзэ тупаса улон, дунне вылтӥз тышказ но швейцария рекорд. Кезьыт-а луоз нейтральной мировой война дыръя но война швеция кык формально, 2009 арысен ӵош ужан ке НАТО усьтэмын швециын поттэменыз. Ас малпанэд вылын НАТО арын швеция 2022 ёзчиосыз юнматӥзы проектэз.[3]

Географтыг туружу эдер

Швеция Скандинав чартык ортулуктуң мурнуу болгаш чөөн талаларында. Барыын талада Норвегия-биле (кызыгаарының узуну 1619 км), соңгу-чөөн талада — Финляндия-биле (614 км) кызыгаарларлыг, чөөн болгаш мурнуу эриктерин Балтий далайның база Ботник ээтпектиң суглары шаптап турар. Кызыгаарларының ниити узуну 2333 км. Мурнуу чүкте Эресунн, Каттегат база Скагеррак өөштери Швецияны Даниядан аңгылаан. Швецияның тургузуунче Балтикада ийи улуг ортулуктар кирген — Готланд база Эланд.

Төре деңнел эдер

Тургустунганы — IX чүс чыл.

Ёзу аайы-биле дылы — швед

Найысылал — Стокгольм

Улуг хоорайлар — Стокгольм, Гётеборг, Мальмё, Уппсала

Чызаан хевири — Конституцтуг хаанналга

Хаан — Карл XVI Густав

Эреңгей сайыт — Фредрик Райнфельдт

Девискээр — 55 дугаар делегейде.

  • Ниити — 449 964 км²
  • Суг кырының хуузу — 8,67

Чурттакчылары

  • Үнелел (2011) — 9 119 423 кижи (92 дугаар чер)
  • Сырыйы — 21,9 киж./км²

Акшазы — швед крона (SEK)

Интернет-домен - .se

Уруң ISO - SE

Телефон уруңу - +46

Шак куржаа - UTC+1 (UTC+2 чайгы үеде)

Дөс эдер

  1. www.sweden.se — Швецияның төре сайтызы

Демдеглелдер эдер