Шаманизмниң дазылдары

Хамнаар чорук эрте шажыннарның санынга хамаарышпас. Черлик чоруктуң ортун чадазында турар чоннарда ол төрүттүнер чадазында турар. Ынчап келирге, шаманизм чүдүлгениң тыптып келири кижилерниң угаанында хуулгаазын чүүлдерниң хевири бар турда сайзырап турган. Ол бодалдар кижилерниң болгаш бойдустуң аразында харылзааны көргүзүп турар. Кандыг-даа хуулгаазын бодалдарның өзээнде шын чуртталгада болган болуушкуннар болгаш кижилер биле бойдустуң аразында харылзаа болуп турар.

Хам биле знахарь кижилерниң долгандыр кижилерден ылгалы болза олар кижилерни аарыг-ажыктан чагдадып туралар. Хам кижиге бодаарга знахарь кижини эмнээринде бөдүүн билиглерлиг. Хам кижиниң салымы чырык черден чорупкан улустуң сүнезинин кыйгырып билиринде болуп турар.

Шупту хайгааракчылар хам кижини - шугул кижи, кылык аарыглыг, хенертен аарыы кирип келир болгаш эпилептик кижи деп турарлар.Хам кижиниң өлген кижилерниң сүнезинин кыйгырып тургаш,оларның үнү-биле чугааланый бээри нерви аарыы деп санап турар. Хамнаар чүүлдү - кылыктыг аарыг деп турар.

Нервилиг кылык дээрге хам кижиниң тускай эртеминиң түңнели, чүге дизе белеткел үезинден тура дараазында ажыл чорудуунда хам кижи кырында бердинген шынарларын медерелдии-биле сайзырадып турар. Ол дээрге хам кижиниң нерви-паталогиктиг онзагай чүүлдерин экижидип турар, а салымы ооң хам эртемче киирери болуп турар.

Хам кижиниң анаа аарыг кижиден ылгалы, ол чок болган кижилер-биле харылзааны кажан-даа чидирбейин турар, оларның аразында харылзаа үзүлбес, ол сүнезиннерни бодунуң сөзүн дыңнаарынга кыйгыртып шыдаар.

Дөзү:

1. С.А.Токаревтиң "Ранние формы религии" депномнудан.