Фасоль
Фасоль чаңгыс чылдыг үнүш, үш-үш бүрүлерлиг, сывы ораажып унер. Тывада ону огород, садтарда хөйү-биле тарып, өстүрүп турар. Ооң үрезининиң тургузуунда белок — 20%, углевод — 50%. Оон аңгыда минералдыг дустар, клетчатка, үс, витаминнер С, В, А бар. Фасольдуң чеми, база-ла горох ышкаш, дириг амытаннарның организминге эң-не чугула триптофан, лизин, аргинин, тирозин, метионин дээш өске-даа аминокислоталардан тургустунгаң. Чамдык черлерде ооң үрезинин хайындыргаш, чемнерге ажыглап, консервалар-даа турар.
Фасоль — ижин-шөйүндүнуң болгаш ооң бестериниң ажылдаарын күштелдирер. Ооң үрезиннеринден хайындырган хандызын бүүрек болгаш сыңый, хан базыышкынынга, хаваңнаашкыннарга, хоочураан ревматизм аарыгларынга удур ажыглап турар. Чамдыкта эмчилер бүүрек дашталганда, чечээн хайындыргаш, суун ижерин сүмелеп турар. Оон ыңай чигир аарыының үезинде база ажыглап турар. Ону биҫтиң совет болгаш даштыкы фармакологтарның (эм эртемденнериниң) айтып турары-биле алырга, чигир аарыглыг кижилер ажыглаарга, оларның ханында чигирниң хемчээли 30—40% кудулай бээрин көргүзүп турар. Фасольдуң далганындан кылган ханды суу микробтарга удур ажыглаттынар, ынчангаш ону кештиң оюлганнаар болгаш экзема аарыгларын эмнээринге хереглеп турар. Ооң далганын ары чигири-биле холааш, өйген далган ышкаш кылгаш, кештиң кадагалаар аарыгларынга салын, чиңнеп турар.
Дөзү
эдер- Доржу Көк-оолович Куулар, Тана Моңгушевна Куулар - "ЛЕКАРСТВЕННЫЕ РАСТЕНИЯ В ТУВЕ"