Стравинский, Игорь Фёдорович

И́горь Фёдорович Страви́нский (1882 чылдың июнь 5 [17], Ораниенбаум, Санкт-Петербург губерниязы — 1971 апрель 6, Нью-Йорк) — орус композитор. Францияның (1934) болгаш АКШ-ның (Америка) гражданини и (1945). XX дугаар вектиң алдарлыг улуг бүгү делегейде билдингир музыка культуразының төлээлекчилериниң бирээзи. Стравинскийниң музыказының бир онзагай чүүлү ооң стилдериниң аңгы-аңгы адырлары: чогаадыкчы оруунуң бирги кезек үезинде (эң көвей репертуарлыг чогаалдары) орус культураның чаңчылдарын өңгүрү-биле сиңирген. Сөөлгү үезиниң чогаалдарында неоклассицизмниң болгаш Чаа венск школаның додекафония деп техниказын сиңирген.

Игорь Фёдорович Стравинский
Игорь Фёдорович Стравинский

Төрүттүнген чери
Мөчээн чери
Хөөржүткен
Чурту
Мергежилдери композитор, дирижёр, пианист, музыкант
Херекселдери фортепиано[d]
Жанрлары опера[d], симфония[d], камерная музыка[d] биле академическая музыка XX века[d]
Лейблдар RCA Victor[d], Columbia Records[d] биле CBS[d]
Шаңналдары
Аныяк Игорь Стравинский. (1910 чыл)

Биографиязы эдер

Игорь Стравинский 1882 чылда Петербургтуң адаанда Ораниенбаумга Швейцарск кудумчузунга төрүттүнген. Ооң ачазы, Фёдор Игнатьевич Стравинский — операның ыраажызы, Чернигов губерниязы чурттуг, Мариинск театрның солист ыраажызы. Ооң авазы, ыраажы болгаш пианист Анна Кирилловна Холодовская (11.08.1854 — 7.06.1939), казах Холодовск деп төрел-аймак уктуг, өөнүң ээзиниң концерттериниң үргүлчү концертмейстеры турган. Стравинскийлерниң Петербургта бажыңынга үргүлчү музыкантылар, артисттер, чогаалчылар чыглыыр турган. Оларның аразынга Ф. М. Достоевский база турган.

Стравинский бот фортепиано кичээлдерни А. П. Снеткова (1896/97 чылдардан 1899 чылга дээр) база Л. А. Кашперовага (1899 чылдың декабрьдан тура) өөренип турган. Стравинскийниң музыкалдыг онзагайы тургустунарынче улуг салдарны ооң бодундан улуг эжи  — композитор болгаш пианист И. В. Покровский, чедирген. Ол болза Стравинскийге европейжи барыын чүктүң музыказын таныштырып турган. Бир-ле дугаарында ол болза француз музыка (Ш. Гуно, Ж. Бизе, Л. Делиб, Э. Шабрие болгаш оон-даа өскелер.). 19 харлыында Гуревич аттыг гимназияны[9] дооскаш, ада-иезиниң күзээни-биле Санка-Петебург университединиң юридиктиг факультединче кирип алган. Аңаа чергелештир боду музыкал-теоретиктиг дисциплиналарны өөренип турган.

1904-1906 чылдарда Стравинский Н. А. Римский-Корсаковатуң аңгы-хууда уроктарынче неделяда ийи катап В. П. Калафатиниң кичээлдери-биле чергелештир барып турган.

1906 чылда Стравинский бодунуң хан төрели болур Екатерина Гавриловна Носенкога өгленип алган[10]. 1907 оларның бир дугаар оглу, чурукчу Фёдор Стравинский,төрүттүнүп келген. 1910 чылда ийи дугаар оглу, композитор болгаш Святослав Сулима-Стравинский төрүттүнген..1900—1910 чылдарда Стравинскийлерниң өг-бүлези үр үе тургузунда боттарының Устилугта эдилээн черинге чурттап турган.

 
Дебюсси-биле Стравинский

( Э. Сатиниң тытырган чуруу, 1910 чыл)


 
Стравинскийлерниң хөөрү.

Стравинский 1971 чылың апрель 6-да Нью-Йорк хоорайга чүрээ аарааш чок болган. Венецияда (Италия) Сан-Микель деп хөөрнүң "орус" кезээнде Сергей Дягилевтуң хөөрунүң чанында орнукшуткан. 1982 чылда Стравинскийниң чанынга өөнүң ишти Вера Боссени ажаап калган.

  • Акызы — Роман (1874 — 1897 чылдың май).
  • Акызы — Юрий (1878 — 1941 чылдың май), архитектор.
  • Дуңмазы — Гурий (1884 чылдың август 12 (июль 30) — 1917 чылдың апрель), Мариинск театрның артизи, бас-баритон, тиф болгаш перитониттен Яссыга бир дугаар делегей чергелиг дайын үезинде чок болган, ачазының хөөрүнүң чанында ажаап калган.
  • И. Ф. Стравинскийниң уруу Людмилага (1908—1938) Юрий Мандельштам өгленген турган. Өскүс артып калгаш оларның уруу, Екатерина (Китти) Мандельштам (1937—2002) Фёдор Игоревич Стравинский(1907—1989) даайының өг-бүлезинге өскен.

Чогаадыкчы ажылы эдер

Стравинский амгы үениң хөй кезии жанрларының шуптузу-биле ажылдап турган. Оон чогаадыкчы ажылдарында опералар, балеттер, симфониялар, кантаттар болгаш ораторийлер, оркестрниң соло күүседиир инструментилериниң концерттери, камера инструменталдыг болгаш вокал музыка. Стравинскийниң чогаадыкчы ажыл-ижин үш үеге чарып турар — орус, неоклассиктиг болгаш серийлиг. Бо чарып турар үелер шенелде шииткелдиг болгаш маргыштыг. Чижээ, "орус темалыг" чогаалдар («Бистиң адавыс», «Бүзүрээр мен», «Богородица Дево амыра», «орус стильде Скерцо» болгаш оон-даа өске).

Демдеглелдер эдер

  1. 1,0 1,1 Bibliothèque nationale de France идентификатор BNF (фр.): платформа открытых данных — 2011.
  2. 2,0 2,1 2,2 Archivio Storico Ricordi — 1808.
  3. Архив изобразительного искусства — 2003.
  4. 4,0 4,1 Taruskin R., White E. W. Encyclopædia Britannica (англ.)
  5. Internet Broadway Database (англ.) — 2000.
  6. Stravinsky, Igor (англ.) // The Enciclopædia Britannica — 12 — London, NYC: 1922. — Vol. XXXII Pacific Ocean Islands to Zuloaga. — P. 582.
  7. 7,0 7,1 LIBRIS — 2012.
  8. https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k65478206/f49.item.r=Stravinsky
  9. Из расходной книги Ф. И. Стравинского  (чедимчок шөлүг — төөгү).
  10. Искусство и архитектура русского зарубежья - Стравинская (урожд. Носенко) Екатерина Гавриловна  (чедимчок шөлүг — төөгү).