Охемчик, Ондар Дукур оглу

Охемчик, Ондар Дукурович (1937 чылдың август 10, Сүт-Хөл, ТАР) – тыва салым-чаянныг журналист, шүлүкчү, фотограф. Россияның журналистер эвилелиниң, Тываның чогаалчылар эвилелиниң кежигүнү, Тыва Республиканың культуразының алдарлыг ажылдакчызы, "XX чүс чылда Тываның алдарлыг кижилери" деп номче ады кирген.

Намдары

Ондар Дукурович Охемчик 1937 чылдың август 10-да Тыва Арат Республиканың Сүт-Хөл кожуунунуң Чечектигде Хертештиг деп черге малчын араттың өг-бүлезинге төрүттүнген. Манчүрекке эге школаны, Бора-Тайганың 7 класстыг школазын дооскан. Кажан ол 1952 чылда, он беш харлыг турда, адазы, Сүт-Хөлдүң Хөлчүктүгге 1903 чылда төрүттүнген Дукар Балыкович Ондарны, "Сүт-Хөл" херээнге онааштырып, нүгүлдээшкин-биле тудуп хоругдааш, 25 чыл хуусаада кара-бажыңга хосталгазын казып шииткен. Контр кижиниң ажы-төлүнүң амыдыралы дыка-ла берге! Ону чүгле 1989 чылда агарткан.

Кызылдың педагогика училищезин дооскаш, Москвада Намның Дээди школазынга журналистика факультедин дооскан.

Ажыл-ижи

Республиканың элээн школаларынга башкылап, Суг-Аксының кадыкшылга школазын директорлап, ВЛКСМ-ниң Сүт-Хөл райкомунуң бирги секретары болуп, "Тываның аныяктары" солунга килдис эргелекчилеп, "Шын" солун редакциязының фотокорреспондентизи болуп (1969-1999), хөй чылдар тургузунда үре-түңнелдиг, макталдыг ажылдаан.

Шүлүкчү, фотограф ажыл-ижи

Охемчиктиң чечен чогаал ажыл-чорудулгазы 1958 чылда эгелээн, баштайгы шүлүктерин республика солуннарының арыннарынга, "Улуг-Хем" деп альманахка парладып турган. "Ажылчынның ынакшылы" деп баштайгы шүлүктер чыындызы 1974 чылда чырыкче үнген. "Чалыы назынның хоорайы" деп ийиги ному 1982 чылда парлаттынган. Ооң шүлүктерин орус, хакас, якут, кыргыз дылдарже очулдурган.

Ондара Охемчиктиң тырттырган 2000 ажыг фото-чуруктары Тываның Национал Музейиниң алдын фондузунче кирген. Ол чуруктарының аразында Совет Эвилелиниң Маадырларының, Социалистиг Күш-ажылдың Маадырларының, Тываның алдарлыг кижилериниң фото-чуруктары бар.

Хөй-ниитичи ажыл чорудулгазы

ТАР-ның Иштики херектер яамызының "чоннуң дайызыннарын" хоругдаарынга ажыглаар иштики камеразы болуп турган чаңгыс каът бажыңга О.Д. Охемчик бодунуң күжү-биле Тывага политиктиг репрессиялар төөгүзүнүң музейин тургузуп, организастаан. Ында ол политиктиг репрессияларга таварышкан, сөөлүнде агарткан муң ажыг кижиниң херээнден чуруктарны чара тырттыргаш, он алды стендиде делгеп, кижи бүрузүнүң намдарын тодаргай бижээн. Ниитизи-биле музейде ийи мң ажыг фото-чуруктар, репрессияга таварышканнарның даңзызын тургускан улуг ном бар.

Тывага политиктиг репрессиялар музейиниң директору (1997-2004), Россияның журналистер эвилелиниң, Тываның чогаалчылар эвилелиниң кежигүнү, республиканың "Мемориал" деп хөй-ниити организациязының баштаар чериниң даргазы болуп, политиктиг репрессиялардан качыгдааннарга бүгү талалыг дуза чедирер улуг ажылды кылып турган.

Шаңналдары, ат-алдары

Тыва Республиканың культуразының алдарлыг ажылдакчызы
"Күш-ажылдың хоочуну" деп медаль
"Шылгараңгай ажылы дээш" деп медаль
"XX чүс чылда Тываның алдарлыг кижилери" деп номче ады кирген

Дөс

Ондар Дукурович ОХЕМЧИК // XX чүс чылда Тываның алдарлыг кижилери. Күрүне ному. Кызыл. 2004. С. 277
Сын репрессированного (чедимчок шөлүг)