Ооржак, Маңнай Намзырай оглу

Маңнай Намзырай оглу Ооржак (1892ч 6а 6х төр. – 1968ч мөч.) – Тываның сураглыг тоолчу.

Намдары

Он ийи харлаанындан эгелеп, Бижээчи-Чалаң деп бай кижиниң мал-маганын кадаржып өскен. 1940 чылда Сүт-Хөлдүң Хөлчүк сумузунга арбан даргазынга соңгуткан. 1944 чылда Манчүрекке школа тудуун тутчуп дооскаш, аңаа повар база ажыл-агый эргелекчизи бооп ажылдай берген. 1946 чылда өөнүң ишти чок апарган соонда, катап Теве-Хаяга көжүп келгеш, инек кадарып ажылдап чорааш, 1953 чылда хүндүлүг дыштанылгаже үнген.

Маңнай кайгамчыктыг хөйнү билир, дуураан угаанныг тоолчу чорааны ооң репертуарының байлаандан көстүп турар: ол янзы-бүрү жанрларның чогаалдарын билир болгаш күүседип чораан. Оон аңгыда, дыка хөй тоолчургу болгаш төөгү чугаалар, ырылар болгаш кожамыктар, тывызыктар, үлегер домактар дээш өске-даа жанрларның чогаалдары бижиттинген. Ук бижимелдерниң аразында тоолчунуң бодунуң сактып бижээш, чорутканы чогаалдар база эвээш эвес.

Маңнайның уран чаяаны хөй талалыг:

тоолчу
чечен
хам
эмчи-домчу
оътчу
ус-шевер (бызаңчы).

Маңнай 1968 чылда чырык өртемчейден чарлып чоруткан. Ооң ады "ХХ чүс чылда Тываның алдарлыг кижилери" деп номда кирген. Ол ышкаш Алдан-Мааадыр суурда тоолчунуң чурттап турган кудумчузу ооң ады-биле адаттынган.

Тоолчунуң ыдып чораан тоолдары

Тоолчудар бижиттинген маадырлыг тоолдар болгаш тоолдар:

Бокту-Кириш, Бора-Шээлей
Алдай-Мерген
Алдай-Сүмбер
Артылаң-Кыскыл аъттыг Артылаң-Мерген
Карыш-кулаш хаайлыг Хан-Шилги аъттыг Мергелдей-Мерген
Чаваа-Кылбаң аъттыг Чаңгыс-Карыш
Бай болгаш ийи кайгал
Балдыр-бээжек Өскүс-оол
Белергин ашак
Бойду, Бокан алышкылар
Бора-Шокар биле Сайлыкай
Демир-Мерген, Амыр-Мерген алышкылар
Дойнур-Мерген
Ийи лама
Кайгал эрес аңчы
Каралбай хаан
Көглдей ашак
Кудурукпай
Мергенчик
Мелегейлер
Орлан-оол биле Чечен-Кыс
Өскүс-оол
Улуг-Карак, Улуг-Сал, Улуг-Хырын
Сазыг-ашак
Чечен-оол
Хапчык идик
Үүле-Бүдүгээкчи
Чечен-Маанай, Тенек-Дулуң
Шевер-Мерген
Шулуу
Эрге-Кара-Сыйбың.

Дөзүк

Дарыма О. К.-Ч. "Тоолчу О.Н. Маңңай" /"Маңнайның тоолдары" – Кызыл, 1971, ар. 3-6.
Куулар Ч.Ч., Дарыма О. К. "..." // "Шын", 1992, май 18.
Самдан З.Б. "Маңнайның одаа" // Шын, 1992, июнь 2.
Орус-оол С.М. "Тоолчу О.Н. Маңнай. 100 харлаанынга" // "Люди и события". Календарь знаменательных дат. Год 1992. – Кызыл, 1991.