Көкмүш — шаандыгы аймак азы сөөк ады.

Ады эдер

Бижикте аймактың адын латин транскрипция ёзугаар номчуур болза kökmüš дээр.
"Көкмүш" деп сөс ийи кезектиг. "көк" биле "-мүш". Бир дугаар сөс чүвениң өңүн айтып турар, ийи дугаар сөс кожумак хевирлиг. Чогум бо сөстүң дорт утказы таптыг билдинмес тир.

Чурту эдер

Билдинмес.
Аймак адын ийи дашта бижээн. Бирээзи хакастар чуртунда: Хойбал ховузу Ачура суурдан соңгу-барыын талаже 20 км. ыракта турар. Е-26 (Очуры) деп даш тыр.
Өскези тывадан, тывадан бижиктиң эрги турган черин бо үеде кым-даа билбес. E-50 (Тыва) деп даш тыр.

Енисей бижик эдер

E-50[1]. Минусинск музейинде шыгжыттынып турар. Муз. №42, даштын тургузуп каан.

Бижиктиң одуругларын дашта сиилбээн аайы-биле сан-биле айыткан. Латин транскрипция.

(1) täŋri qanïm älim äsizim-ä

(2) kökmüš tutuq ärdäm üčün särdim

(2a) adïrïldïm-a

(3) tört qadasïm äsiz-e adïrïldïm-a

(4) abïčγa är atïm bägdäki atïm

(5) etrük bän qï...

Дорт очулгазы эдер

(1) дээр хааным элим кударанчыын

(2) көкмүш Тутук ат-алдар ужун ондадым

(2а) адырылдым

(3) дөрт акым хайыраан адырылдым

(4) Абычга эр адым бегдеги адым ...

(5) Этрүк мен кы ...

Очулгага онза таылбыр
4 дугаар одуругда «бегдеги» дээрге «бег» деп сөстен тывылган демдек ады-дыр. Одуругга «бег адым» деп бижип каарга ол сөстер арай аян чок ышкаш сагындырган хевирлиг. Ынчангаш шаандагы бижикчи ону «бегдеги адым» кылдыр таарыштыр тыртып каан.

Тайылбыр сөс эдер

  1. Арын 141-142. E-45 (Тува). // Тюркские Енисейские эпитафии. Граматика, текстология. / И. В. Кормушин. [отв. ред Д, М. Насилов]; Ин-т языкознания РАН. — М.: Наука, 2008. — 342 с. — ISBN-978-5-02-036260-4

Үндезини эдер

  1. И. В. Кормушин. Тюркские Енисейские эпитафии: грамматика, текстология. / И. В. Кормушин; (отв. ред. Д. М. Насилов); Ин-т языкознания РАН — М.:Наука, 2008. — 342 с. — ISBN 978-5-02-036260-4