Кууйлу

Кууйлу — элээди оолдарның оюну. Ону хувискаал соонда орус чон-биле харылзаа сайзырай берген үеде тыва оолдар орус оолдарның оюнундан үлегерлеп алган. Ойнаар чуруму: ийи, үш кижи ойнаар. Ойнаар херексели — мерге, кагар бичии доорбаш ыяш.

Черге бичежек 0,5 Х 0,5 м хире дөрбелчин шыйгаш, ооң ортузунга бичежек оңгар сомнап алыр. Эгелээр кижини мерге тутчуп тургаш тывар. Эгелээн кижи доорбашты ол сомалап алган оңгарынга бир ужу астына берген чыдар кылдыр селегелей салып алгаш, астына берген ужун орта мерге-биле оожум хаптарга, доорбаш өрү алзы чаштай бээрге, агаарга ужугуп турар аразында мерге-биле катап каккаш, ырады-ла хаптар. Ойнакчы чаштай берген доорбажын алгаш, дөрбелчинче үш ортумак базымны баскаш, доорбашты дөрбелчинниң иштинче кире бээр кылдыр октаар, бир эвес доорбаш дөрбелчинни часпаан болза оюнну шак-ла ынчаар уламчылаар, чүгле доорбашты чыткан черинден шимчетпейн кагар. Ойнап турган кижи доорбашты хаккаш чазыпкан болза, азы дөрбелчин шыйыг иштинче киир октап шыдавас болза, частырыг деп санаар болгаш ынчан ооң удурланыкчызы ойнаар.

Бир эвес доорбашты кижи дөрбелчин шыйыгдыва киир октап шыдавас, шыйыг көзүлбес кылдыр ырай берген болза, доорбаштың дүшкен черинден дөрбелчин шыйыгга чедир тыныш үспейн, «куу-уй-лу-у» деп алгырып, үш катап аай-дедир маңнааш, дөрбелчин иштинге салып алгаш, уламчылап ойнаар.

Бир эвес ырады хапкан доорбашты удурланыкчы кижи агаардан черге дүжүрбейн чорда дозуп алган болза, ону ойнакчы кижи ышкынган деп санааш, доорбашты тудуп алган кижи ойнаар.

Доорбаш-биле хөй катап ойнап турар кижи тиилеп турган болур. Бо оюн болза бичии чаштарның шимченгир, шын эскериичел, авааңгыр болур чоруун сайзырадырынга дузалаар

Дөзү

http://tyvalib.ru/Book/TyvaOyunnar#/page/97 (чедимчок шөлүг)