Давлетшин, Фаррах Давлетшинович

Фаррах Давлетшинович Давлетшин (башк. Фәррәх Дәүләтша улы Дәүләтшин; 1887 декабрь 31[1], көдээ суур Староуртаево[2]10 январь 1956 чылда[3]) — шүлүкчү, фольклорист, башкир чогаал классиги. Улусчу сэсэн Башкир АССР (1944), БАССР-ниң чогаалчылар Эвилелиниң кежигүнү (1939).

Фаррах Давлетшинович Давлетшин

Төрүттүнген хүнү 1887 декабрьның 31(1887-12-31)
Мөчээн хүнү 1956 январьның 10(1956-01-10) (68 хар)

Намдары эдер

Давлетшин Фаррах Давлетшинович 31 декабрь 1887 чылда көдээ суур Староуртаево Бирский уезд Уфим губернияга төрүттүнген. 8 харлыында ада-иезин ышкынган. 1913—1916 чылдарда «Белый Ключ» саазын фабриказынга ажылдап турган (Акчишминская саазын фабриказы), бус котёлу үзүлген черден караа көзүлбес апарган. Аар кемдээшкин алгаш, ол ажыл чок арткан.

Бодунуң көдээ суурунче ээп келгеш, Фаррах Давлетшинович баиттерни, ырыларны чогаадып база күүседип эгелээн.

Революстуг тудуг, көдээ суурга эгелээн, ооң чогаал темазын тодараткан («Мужик, который ходил в барские леса», «Дед Ягир», «Горе бояр», «Баит Нури»). Баиттерде сэсэн фольклорнуң шупту хевирлерин ажыглап турар — тывызыктар, үлегер домактар база чечен сөстер, кубаирлер, сказтар база тоолчургу чугаалар.

1928 чылда бир дугаар шүлүктер ному үнген база баиттер «Сказы слепого Фарраха», 1939 чылда — ийи дугаар ном. 1947 чылда баиттер-биле шериг тематиказы «Настала весна», «Полевой лес», «Два старика», «Война кончилась» үш дугаар чыынды «Советы сэсэна» үнген.

1944 чылда Башкир АССР Дээди Соведи Президиуму аңаа «Башкир АССР улусчу сэсэн» атты тывыскан.

1939 чылдан Башкир АССР-ниң чогаалчылар Эвилелиниң кежигүнү.

10 январь 1956 чылда БАССР Бирский район көдээ суур Новобаишевога чок болган.

Чогаадылга эдер

Баиттер: «Будьте бдительны!», «Баит Нури», «Дед Янгир», «Сказы слепого Фарраха», «Война кончилась», «Настала весна», «Полевой лес».

Шүлүктер: «Коллективизация», «Положение коммуны», «Успех колхоза», «Ишимбай», «Советские летчики».

Ф. Д. Давлетшинниң кезек чогаалдары, а оон аңгыда ооң айтыш «Илде маҡтау» С. А. Исмагилов-биле база ооң бижээн тоолдары хөй томнуг чыынды «Башкир улустуң чогаадылгазы» кирген.

Шаңналдары база аттары эдер

  • «Хүндүлел Демдээ» Ордени (1939)
  • «Башкир АССР-ниң улусчу сэсэн» Хүндүлүг ады (1944)

Чогаал эдер

  • Орденлы халыҡ йырсыһы Фәррах йырҙары һәм бәйеттәре. Өфө, 1939.
  • Сәсәндең кәңәштәре. Өфө, 1947.
  • Башҡорт сәсәндәре. Өфө, 1953.
  • Сәсән тауышы. Өфө, 1967.
  • Шиғырҙар // Башҡорт поэзияhы антологияhы. Өфө, 1971.

Демдеглелдер эдер

  1. Өске барымдаалар-биле — 1887 чылдың февраль 12.
  2. Бо үеде Башкортостанның Дюртюлинский району
  3. Өске барымдаалар-биле — 12 январь 1956 чылда.

Шөлүглер эдер