Гризодубова, Валентина Степановна

Гризодубова Валентина Степановна. 1909 чылдың апрель 14 (27) 1993, апрель 28, Москва) — совет лётчик, полковник (1943), Ада-чуртуң Улуг дайынынның киржикчизи. Рекордтуг ырак хемчээлге ужудулганы кылган. Совет Эвилелинниң маадыры. (1938), Социалистиг күш-ажылдың маадыры. (1986). ССРЭ-ниң Верховный Советче 1-ги кыйгызынның депутады.

Допчу намдары. эдер

Валентина Гризодубова — ужудукчу, чогаадыкчы Степан Васильевич Гризодубовтуң уруу. Харьковка тѳрүтүнген. 2 харлыында-ла ачазынның аэропланынга дээрже ужар аргалыг болган. 14 харлыында бир дугаар ужудуушкунну планерге  Коктебелге планерлер чыыжынга кылган. Школа дооскан соонда Харьковтуң технологтуг институтунче кирген. Чаржалаштыр хѳгжүм училищезинниң рояль классзын дооскаш, консерваторияже кирген. 4 ноября 1928 чылдың ноябрь 4-те студент тургаш Харьковтуң Тѳп аэроклубтуң бирги чыыжынче кирген. Yш ай болгаш доозуп алган. Улаштыр ѳѳрениири биле институдун каггаш, Туланның лётно-спортчу школазы ОСОАВИАХИМче кирген. 1929 чылда Пензенниң летчик-инструкторлар школазынче кирген. Планерлиг спорт биле харылзажып турган. 1930 чылдан 1933 чылга чедир Туланның «Добролет» аэроклувунга ужудукчу-инструкторлап ажылдап турган. Оон Москва облазынның Тушинога ажылдаан. 1934—1935 чылдарда Москванның аэродромунга М.Горький аттыг агитэскадрильянның кежигүүнү. Аңаа ажылдап тургаш чуртту аай-дедир ужуп каапкан: ушкан черлери  Памир, Кабардино-Балкария, Фергана шынаазы. 1939 чылда начальник Управления международных воздушных линий СССР кылдыр томуйлаткан. Ленинградтың Хамааты ужар-хемелер харыылаар инженерлер институдунга ѳѳренген. 1937 октябрьда беш авирекордту тургускан. 1938 чылдың сентябрь 24-25 те бир дугаар экипажтың командири кылдыр «Родина» деп ужар-хемеге (АНТ-37 «Родина») хондурбайн Москвадан Ыракы Чѳѳн чукче ужуткан. Бир дугаар херээжен кижинниң эң ырак болгаш, эӊ үр ужуткан - деп рекорду. (26 шак 29 минут, 6450 км). Уралды эрткен соонда чер биле радиохарылзаа чиде берген, ынчангаш экипаж Комсомольска-на-Амурени эттир ужа бергеннер. Тайгага хондурар ужурга таварышканнар. Амгуни хемниң тулаалары болган. Ол маадырлыг чоруу дээш ужудукчуга 1939 чылдың ноябрь 4-те ССРЭ-ниң маадыры атты тывыскан. 1941 чылдан тура коммунистиг партия кежигүүнү. Ада-чуртуң Улуг дайынынның үезинде 1942 чылдан 1943 чылга чедир Ырак авиациянның101 авиаполкту командылап турган. 200 дайынчы ужудулгаларны кылган. Оларның аразында 132 дүнеки. 1943 чылда полковник эргени алган. Дайын соонда Совет армиянның хамааты авиациязынның начальниинниң оралакчызы кылдыр НИИ-17 ажылдап турган. Депутат Верховного Совета ССРЭ 1-ги кыйгынның 1993 чылдың апрель 28 те чок болган. Москванның Новодевичье хѳѳрүнде ажааган, участок 11.

Шѳлүглер эдер