Шактаржык, Кагажык Ондар оглу
Шактаржык Калгажык Ондарович (05.01.1932 — 2006) — Тыва АССР-ниң география эртемнериниң бир дугаар кандидады, Тыва АССР-ниң географтыг картазының тургузукчузу, "Тываның географиязы" деп өөредилге номунуң автору, Тывага географтыг эртемнериниң тургустунарынга улуг үлүг-хуузун киирген бир дугаар тыва эртемден-географ.[1]
|
Кагажык Ондар оглу Шактаржык | |
|---|---|
| Төрүттүнген хүнү: | 5 январь 1932 (92 хар) |
| Төрүттүнген чери: | Зеленая роща, Улуг-Хем кожуун |
| Эртем сферазы: | Тываның географиязы |
| Ажыл чери: | ТывКУ, ТИКОПР |
| Альма-матер: | МКУ |
| Эртем деңнели: | география эртемнериниң кандидады |
Намдары
эдерКалга Шактаржык 1932 чылдың январь 5-те Улуг-Хем кожуунунуң "Зеленая роща" суурунга төрүттүнгеш, өскен. Чааты школазынга 4 класс дооскан. Ооң соонда Шагаан-Арыгның школазынга 7 классты дооскан. 1952 чылда Кызылдың №2 школазынче шилчиттирген, аңаа 10 классты мөңгүн медаль-биле дооскан. 1958 чылда М.В. Ломоносов аттыг Москваның күрүне университединиң география факультедин кызыл дипломнуг доозуп алган.[2]
Ажыл-агыйы
эдер1958 - 1959 чылдарда Минусинск хоорайга Новосибирсктиң аэрогеодезия бүдүрүлге черинге инженер-топографтап ажылдаан;
1959 - 1962 чылдарда — Кызылдың школа-интернадынга башкылап турган;
1962 - 1965 МКУ-нүң аспирантуразынга өөренип турган;
1965 - 1966 чылдарда Кызылда күрүнениң педагогика институдунга башкылап турган;
1966 чылда "Тыва АССР-ниң чер болгаш суг курлавырлары" деп темага кандидат эртем ажылын камгалап алган;
1966 - 1975 чылдарда ТДЧШИ-ниң экономика секторунга улуг эртем ажылдакчызы кылдыр, оон ооң эргелекчизи кылдыр ажылдап чораан;
1975 чылда ССРЭ-ниң Эртемнер Академиязының Сибирьде салбырының Экономика болгаш ОПП Институдунче шилчиттирген;
База ол Институттуң Тыва лабораториязын баштап чораан. Ол лабораторияның эртем ажылдакчылары Тываның казымал байлааның болбаазырадырын, демир орук киирериниң ажыын база оон-даа өске экономиктиг чидиг айтырыгларны болгаш казымал байлааның тыптып келгениниң байдалдарын база кайда турарын шинчилээр сорулгалыг турганнар.
1987 чылда ол Институтуң дүшкени-биле Тываның казымал байлаан бүгү талазы-биле болбаазырадыр институдунуң регион экономиказының лабораториязынче улуг эртем ажылдакчызы кылдыр шилчиттирген.
Ажылдары
эдерКалгажык Ондарович 100 ажыл эртем ажылдарын бижээн. Ол — чылдың үнүп турар Улуг Совет энциклопедияга Республиканың экономиказынга хамаарышкан классиктиг ажыл "Тыва АССР-ниң экономиказының" соавтору база редактору. Республиканың административтиг, физиктиг болгаш экономиктиг карталарын, "Тываның географиязы" өөредилге номунуң, "Тыва дугайында чугаалар" деп чурт-шинчилелдиг пособиени тургузарынга, идепкейлиг киришкен.
Калгажык Ондарович Республикага хөй-ниитичи ажылга идепкейлиг киржип чораан. Кызылдың хоорай Совединге депутат кылдыр соңгуттуруп чораан, Тываның база бир билдингир лекция номчукчузу чораан, "Билиг" ниитилелиниң Кызыл хоорайда база республикада салбырларын удуртуп чораан. Шахматка II-ги спортчу разрядтыг чораан. Москваның сургуулдарының аразынга хстуг хүрешке ийи дактып тиилекчизи чораан.
Ол 2006 чылда чок болган.
Шаңнал-макталы
эдер- Алдар-ат ордени
- "Билиг" деп Бүгү Эвилелчи ниитилелдиң хүндүлүг демдээ
- Совет Эвилелиниң Коммунистиг Партиязының хораай комитединиң хүндүлүг бижии
- Тыва АССР-ниң эртем талазы-биле алдарлыг ажылдакчызы
- ССРЭ-ниң географтыг ниитилелиниң кежигүнү.
Демдеглелдер
эдерДөс
эдер- Шактаржик Калгажик Ондарович : [о нём] // Ученые Тувинского института гуманитарных исследований : биобиблиогр. справочник. — Кызыл, 2005. — С. 153—154.
- Бегзи, А. Юбилей ученого / А. Бегзи // Кызыл Неделя. — 2012 — 13-19 янв. — № 2 (55)