Хүрештиң төөгүзү

Хүрештиң төөгүзү деп билиишкин бурун шагдан тываларның болгаш ооң чоок чоннарның Хүреш оюнунга хамааржыр.

Хүреш стадионунда Наадымның хүреш мөөрейи

Бурун шагдан тура-ла тывалар байырлалдарның бир дугаар черинге хүреш оюнун киирер чораан. Ол оюн амгы үеде база-ла байырлалдың кол черин ээлеп турар. Шаанда хүрешти оваа, суг бажы, от, бурган дагаанда, куда дүшкенде, ыдык кылганда, бай-шыырак болгаш алдарлыг шериг баштыңнары мөчээнде, кандыг-бир дайынга тиилелгелиг болганда, ниити байырлалды кылып, аңаа хүреш маргылдаазы чорудар чораан.

1903 чылда Тыва чуртунга чораан революсчу Ф. Кон: «Хүреш оюну Тывага шагда-ла тывылган, бо дугайын бурун шагның тоолдары херечилеп турар» – деп бижээн.

Бурунгу тоолдарда хүрештиң хевирин болгаш мөгелерни тоолчудуп, улгаттырып хөөредип чугаалаан. Ында базып, чок кылыр дээн дайзыны-биле демиселди база хүрештен эгелээр, адыг-чарыш кылган, азы куда дүшкен найырларга хүрешкен мөгелерни шуптузун чугаалап турбайн чугле тергиин дээн, тиилекчи мөгелерни чугаалап турар. Ол ышкаш чамдык тоолдарда хүрештиң янзы-бүрү аргаларын база элээн делгеми-биле чугаалап турар.