Узбекистанда херээжен улустуң социал туружу

Узбекистанда чурттап чоруур херээжен улустуң социал туружу, эргези узбек чоннуң иштики өг-бүлезиниң чаңчылдарындан, шажын-чүдүлгезинден, совет режимден болгаш аңгы бот-тускайлаң күрүне апарганындан хамааржып турар.

Кадык-камгалал, ие болуру эдер

Контрацептиг камгалал болгаш ие-чаштың камгалалының талазы-биле чорудуп турар ажылдарның дугайында медээлер тода эвес. 2003 чылдың берген статистиказы-биле алырга херээжен чоннуң 62,3%-зу контрацептиг камгалды ажыглап турар деп демдеглеп турар. Ындыг-даа болза ООН 13,7% Узбекистанның херээжен чону ол контрацептилиг камгалалды ажык-чарлыг садып ап чадап турарын демдеглеп турар.

Күш-биле стерилизация эдер

Күш-биле херээжен чонну ажы-төл чок болур кылдыр стерилизация кылып турган деп барымдаалар база бар. Шак ол чүүлдү Делегейниң Би-би-си аттыг шимчээшкини «Назначение» (12 апреля 2012 ч.) деп аттыг отчедунда демдеглээн.

Бодунуң амы-тынынга хора чедирери эдер

Узбекистанда херээжен чоннуң аразында бодунуң амы-тынынга четтинер байдалдар хөйү-биле демдеглеттинип турар. Колдуунда боду бодун өртедиптер чорук нептереп турар. 2001 чылдың барымдаалары-биле алырга 500 херээжен кижи күштээшкин соонда бодунуң тынынга четкен.

Кулданыышкын эдер

Узбекистанның чазаа кижилерни садып-саарарынга удур демисежип турарын ООН демдеглеп турар. Шак ындыг ажылдарның бирээзи бүзүрел телефоннарын садыглажылганың хайы-биле качыгдаан кижилерге ажытканы. Кижини оорлап, садып чорутканнарга дөрт чылдан сес чылга дээр кеземче херээн онаар кылдыр доктааткан. Ынчалза-даа ол чүүл улусту садып чорудуптарынга шаптараазын болбайн турар. Узбекистанда уругларны оор азы меге ёзу-биле садып чорудуп турар болуушкуннар хөй демдеглеттинип турар. Уругларны бир-ле черге башкылаар азы кижизидикилээр силер дээш мегелеп чоруткаш, самыын садар кылдыр күш-биле ажылдадып (кулдадып) каар бооп турар.

Экономикада херээжен чоннуң байдалы эдер

Совет үе-биле чергелештир эр-херээжен улустуң аразында харылзаа өскерилген. Херээжен улуска дузалап турар хөй-хөй программаларны тургускан. Ындыг-даа болза Узбекистанда кыс кижи эр кижиге бодаарга эвээш шалың ап турар, квалификация чок садыг-саарылга ажылдарында колдуу чүгле херээжен чон ажылдап чоруур. Кыс кижи кежээ ажылдап болбас дээн чижектиг кыс кижиниң эргезин хажыдып турар байдалдар хөйү-биле көстүп турар барымдаалар бар.

Херээжен чонну күш-биле өглээри, оорлаары эдер

Узбекистанның кезек суурларында, ылаңгыя Каракалпактарның аразындан аныяк уругларны, оларның күзели чокка, күш-биле ооралап апаар чоруктар хөйү-биле демдеглеттинип турар. Ындыг чүүлдүң болуп турарының чылдагааны чуртта экономиктиг байдалдың турум эвезинде. Куданы эртирип байырлаарынга хөй түңнүг акша херек, ооң орнунга ооралап алгаш чурттай бергени дээре деп турарлар. Шак ындыг оор чорукту эртемденнерниң демдеглеп турары-биле алырга эртем-билиг чок, арагалаар азы чок болза наркоман улус кылып турар.

Кызырылдалар эдер

  1. ↑ Domestic Violence in Uzbekistan. Архивировано21 октября 2013 года.
  2. ↑ Перейти обратно:1 2 3 4 5 Convention on the Elimination of All Forms of Discrimination against Women. Un.org. Дата обращения: 22 мая 2015. Архивировано 16 августа 2019 года.
  3. ↑ Перейти обратно:1 2 3 4 5 The United Nations Human Rights Treaties. Bayefsky.com. Дата обращения: 22 мая 2015.Архивировано 12 июня 2015 года.
  4. ↑ United Nations Statistics Division. Unstats.un.org. Дата обращения: 22 мая 2015. Архивировано 25 декабря 2017 года.
  5. ↑ Committee on Economic, Social and Cultural Rights. Архивировано 21 мая 2011 года.
  6. ↑ BBC News - Uzbekistan's policy of secretly sterilising women. BBC News. Дата обращения: 20 января 2015.Архивировано 26 августа 2019 года.
  7. ↑ BBC Radio 4 - Crossing Continents, Forced Sterilisation in Uzbekistan. BBC. Дата обращения: 20 января 2015. Архивировано 16 августа 2019 года.
  8. ↑ Birth Control by Decree in Uzbekistan. Institute for War and Peace Reporting. Дата обращения: 20 января 2015. Архивировано 19 октября 2013 года.
  9. ↑ BBC World Service - Assignment, Forcible Sterilisation In Uzbekistan. BBC. Дата обращения: 20 января 2015.Архивировано 21 апреля 2012 года.
  10. ↑ Institute for War and Peace Reporting | Giving Voice, Driving Change. Iwpr.net. Дата обращения: 22 мая 2015.Архивировано 23 мая 2015 года.
  11. ↑ Перейти обратно:1 2 IWRAW Home Page (недоступная ссылка). Iwraw.igc.org. Дата обращения: 22 мая 2015.Архивировано 3 марта 2016 года.
  12. ↑ UN, CEDAW: (Concluding Observations, 2006) 5
  13. ↑ UNFPA, State of the World Population 2006:(A Passage to Hope; Women and International Migration, 2006) 49
  14. ↑ International Covenant on Civil and Political Rights. Архивировано 30 апреля 2011 года.
  15. ↑ Uzbeks. (2003). In C. R. Ember, & M. Ember (Eds.), Encyclopedia of sex and gender: men and women in the world’s cultures. Dordrecht, The Netherlands: Springer Science+Business Media.
  16. ↑ CEDAW: Concluding Observations, 2006, Uzbekistan
  17. ↑ Not A Minute More : Ending Violence Against Women (PDF) (недоступная ссылка). Cities-localgovernments.org. Дата обращения: 22 мая 2015.Архивировано 23 сентября 2015 года.
  18. ↑ Alena Aminova, «Uzbekistan: No Love Lost in Karakalpak Bride Thefts» Архивная копия от 7 апреля 2016 на Wayback Machine, Institute of War and Peace Reporting, 14 June 2004
  19. ↑ Перейти обратно:1 2 Aminova; Jamila Sujud and Rashid Musayev. Bride Kidnapping Returns in Central Asia. Central Asia Online (18 января 2010). Дата обращения: 10 июня 2020.Архивировано 29 мая 2017 года.