Кандаурова, Герта Семёновна

Ге́рта Семёновна Кандау́рова (1929 март 9 Москвага төрүттүнген — 2013 чылда август 5 Екатеринбург хоорайга чок болган) — совет болгаш российжи физик эртемдээн, физика-математика эртемнерниң доктору, профессор, домен тургузулуг магнетиктер лабораториязының эргелекчизи турган (1989 чылдан тура), Уралдың күрүне университединиң физика болгаш херек кырында ажыглалдыг математика Эртем шинчилел институдунуң кол эртем ажылдакчызы [1][2].

Герта Семёновна Кандаурова

Төрүттүнген хүнү: 1929 марттың 9(1929-03-09)
Төрүттүнген чери:
Мөчээн хүнү: 2013 августтуң 5(2013-08-05) (84 хар)
Мөчээн чери:
Чурт:
Ажыл чери:
Альма-матер:
Эртем деңнели: доктор физико-математических наук[d] (1974)
Эртем удуртукчузу: Яков Шебселевич Шур[d]
Шаңңалдары:
заслуженный деятель науки Российской Федерации

Г.С. Кандаурованың цитаталарын парлаан чүүлдерниң ниити саны 518 четкен.

Намдары эдер

Герта Семёновна Кандаурова 1929 чылда март 9 Москва хоорайга төрүттүнген.

1951 чылда Уралдың күрүне университедин физика-математика факультедин дооскан.

1954 чылда — экспериментилиг физика кафедраның доцентизи, дузалакчызы.

1957 чылда "Ферромагнит порошоктуң магниттыг-анизатрон үлегериниң магнитыг шынарларын шинчидилгези" деп кандидат ажылын камгалап алган.[3]

1967 чылдан тура Уралдың күрүне университединиң кол эртем ажылдакчызы, доцент, магнетизм кафедразының профессору кылдыр ажылдап чораан, база Уралдың күрүне университединиң физика болгаш херек кырында ажыглалдыг математика Эртем шинчилел институдунуң кол эртем ажылдакчызы турган.

1974 чылда "Однонос ферромагнетиктенриң домен тургузуу болгаш магнитыг гистерезизи" деп доктор ажылын камгалап алган.[4]

1992 чылдан тура 2004 чылга дээр — магнит-доменниг тургузуг шинчилээр лаброторияның эргелекчизи турган.[5]

18 эртем кандидаттарын белектээн[6], оларның аразындан ийизи физика-математика эртемнерниң доктору болганнар, а бирээзи Россияның эртемнер академизының кежигүүн-корреспондетизи кылдыр ажылдап чораан.[7]

2013 чылда август 5 чок болган. Широкореченск хөөрде хөөржүтүнген.[8]

Эртем болгаш башкы ажылдары эдер

Магнитыг гистерезистиг тургузугларны эксперименты болгаш теория кырынга шинчилеп ажылдап турган. Улуг шөлдүг магнитыг кристаллдарның болгаш чиңге пленкаларның доменниг тургузуун шинчилеп турган.

Өөреникчилери болгаш ажылчыннары-биле картай тодараткан ажылдары:

  • магнитыг доменнерниң болгаш доменнерниң кызыгаарының чаа дүрүм ёзугаар болуп турар чурумун база шынарларын тодаратканнар;
  • ассиметрия спекторлуг магнитооптикалыг дифракцияның чаа хевирин үндүргеннер;
  • нарын полидвойниктиг микротургузулуг кристаллдарның кооперативтиг домен тургузуун дугайында чаа билиишкиннерни киирген;
  • нарын магнит анизотропиялыг чиңге магниттыг кезектерде доменнер тывылган, оларның-биле 8 аңгы магниттелгенин көргүзер веторнуң быжыг, чайылбас хевирин боттандырып болур деп билгеннер. Ооң дузазы-биле медээ бижиириниң сырыйын экижидип болур деп билгеннер.
  • чаа физиктиг болуушкунарын ажытканнар - магниттыг доменнер бот боттарын динамиктиг организастаары болгаш хөй доменниг магнитыг среда ангерлыг (туруш чок, быжыг эвес) байдалдыг деп ажыдыышкын кылганнар.[5]

Номчаан курстары эдер

"Кадыг телонуң магнетизми" деп курсту тургускаш база өскелерге өөредип турган, микромагнетика, магнитыг доменнерниң физиказын дугайында болгаш магнитыг память дугайнда тускай курстарны кылган. Ол ажылдары 2-томнуг "Магнетиктерниң доменныг тургузуу" ("Доменная структура магнетиков") деп өөредилге номунче кирген.[9]

Николай Варфоломеевич Мушников Россияның эртем академиязының (РЭА) Уралда салбырының Демирлер физиказы деп иститудунуң директору, РЭА-ның академиги Кандаурованың талантызын дугайында мынча деп сактып чугаалап турган

Мээң университетке мергежил шилип турар үемде Герта Семеновна Кандаурова салдарын чедирген, чуге дизе магнетизм айтырыгларын дыка солун тайылбырлаар турган. Страница Майык:Шаблон:Конец цитаты/styles.css не имеет содержания.

Е. Понизовкина. Заместитель председателя УрО РАН Н.В. Мушников:"Будем работать по правилам" // Наука Урала : Газета УрO РАН. — 2009. — Март (№ 7-8 (991)).

Ундурген ажылдары эдер

300 эртем ажылдарын бижип ундурген, 8 авторлуг эртем чогаадышкынарга барымдаалаткан [10][11], 1 Россия Федерациязының патентизин демдеглеткен[6].

Эртем чүүлдери эдер

Парлаан чүүлдериниң даңзызы эдер

Шаңналдары болгаш алдар ады эдер

  • Заслуженный деятель науки Российской Федерации (1995),
  • Первые премии Уральского университета за циклы работ «Исследование доменной структуры высокоанизотропных ферромагнетиков» (1977),
  • «Динамическая самоорганизация и ангерное состояние многодоменной магнитной среды» (1999).
  • Почетный профессор Уральского федерального университета (2012).

Демдеглелдер эдер

Шөлүглелдер эдер

  • Почетный профессор УрФУ скончалась после тяжелой болезни (неопр.). 66.ru. Дата обращения 16 декабря 2019.
  • Кандаурова Герта Семёновна (1929-2013) (неопр.). skorbim.com. Дата обращения 16 декабря 2019.
  • Памяти профессора (неопр.). urfu.ru. Дата обращения 28 марта 2014.