Грум-Гржимайло, Григорий Ефимович

Григрий Ефимович Грумм-Гржимайло (5 (17) февраля 1860, Санкт-Петербург — 3 марта 1936, Ленинград) — орус аян-чорукчу, географ, зоолог база лепидоптеролог, Барыын Кыдат, Памир, Тянь-Шань кезектерниң (1884—1890), Барыын Моолдуң, Тываның база Ыраккы Чөөн Чүктүң (1903—1914) шинчилекчизи. Турфан оңгалчыын ажыткан.

Григорий Ефимович Грум-Гржимайло

Төрүттүнген хүнү: 5 (17) февральдың 1860
Төрүттүнген чери:
Мөчээн хүнү: 1936 марттың 3(1936-03-03)[1] (76 хар)
Мөчээн чери:
Чурт:
Эртем сферазы: География[2], зоология[d][2], лепидоптеролог[d], физическая география[d][2], историческая география[d][2], политическая география[d][2], энтомология[d][2], лепидоптерология[d][2], этнография[d][2] биле путешествие[d][2]
Альма-матер:
Шаңңалдары:

Намдары эдер

Эрге-хоойлу училищезинге (1871—1873) база Санкт-Петербургтуң 3-кү шериг гимназиязынга (1874—1879)[3]. Дээди эртемни 1880—1884 чылдарда Санкт-Петербургтуң университединиң физика-математика факультедин дооскан.

Памирже баштайгы экспедициялары эдер

1884 чылдан тура Ортаа Азияже кезек экспедицияларга киржип турган.

Экспедицияларының материалдары Орус географтыг ниитилелге илеткеттинген болгаш 1890 чылда француз дыл кырынга үнген «Le Pamir et sa faune lépidoptérologique» (IV-кү том фр. «Mémoires sur les lépidoptères». Географтыг ниитилел ону мөңгүн медаль-биле шаңнаан болгаш ылап кежигүнү кылдыр хүлээп алган.

Азияже 1889—1890 чылдарда экспедициялары эдер

Дараазында экспедициязы Чөөн Тянь-Шань база Наньшань кезектерже болган. Грумм-Гржимайлонуң эң улуг эртем-шинчилелдиг чедиишкиннери ол экспедиция-биле холбаалыг.


Тянь-Шаньның мурнуу талазында Турфан хоорайдан ырак эвесте тускай ханы ыйгылааш тып алган, ооң дүвүнде Айдынкёль деп хөл бар. Ол оңгалчыктың ханызы далай деңнелинден 130 м чавыс болганын тодараткан.

Грумм-Гржимайлонуң ол экспедициязы дыка байлак болган. Ниитизи-биле олар 7250 км эрткеш, 214 сүт ижер амытаннарны, 1150 куштарны, 400 уяда чуургаларны, 100 хире балыктарны, 105 соястаар, чер-суг амытаннарын, 35 муң курт-кымыскаякты, 800 бүрүлерни база 850 даг породаларын чыып алган.

Ол ажылының түңнели «Описание путешествия в Западный Китай» деп аттыг үш томнуг үнүп келген.

Моолче 1903 чылда экспедициязы эдер

1903 чылда Грумм-Гржимайло Барыын Моолче болгаш Тываже экспедицияны организастаан. Зайсандан үнгеш, Кара Иртыш база Моол Алтайны кешкеш, Убсу-Нур, Хараусу, Харанур хөлдер чыдар улуг ыйгылаашка үнүп келгеннер. Улаштыр Хархир даан база Таңды-Уласыннарын ашкаш Тываны таваргаш, экспедиция Алдайже — Кош-Агачче ажып чоруй барган. Аңаа чыгдынган материалдарны Грумм-Гржимайло Барыын Моолга тураскааткан монографиязынче киирген.

Григорий Ефимович Грум-Гржимайло 1936 чылдың март 3-те чок болган.


Библиография эдер

Шаңналдары эдер

  • Ыдык Ладимирниң Ордениниң 4-кү чадазы (1891)
  • Пржевальскийның шаңналы (1891)
  • Парижтиң Эртемнер Академиязының шаңналы
  • Константин медалы (1907)

Демдеглелдер эдер

Литература эдер

Шөлүглер эдер