Афанасьев культуразы: Эде көрүлделер аразында ылгал

Контент балаттынган Контент неметтинген
Көпек (чугаа | үлүг)
Эдилгениң тайылбыры чок
Көпек (чугаа | үлүг)
Эдилгениң тайылбыры чок
Одуруг 5:
Суурлар 10 хире өг бүлелиг. Кижилер көжүп амыдырап чораан Кыжын улус чер иштинге оңгар бажыңнарга чуртап чораан, чайын болза чадырларга чурттап турган. Өнчү хөреңги талазы биле бай азы ядыы улус турбаан. Дөгере улустуң шыдал деңнели дөмей чораан.
 
Афанасьев культуразы энеолит үезинге хамааржыр. Металл деп чүвени улус билир турган. Борбак чес, алдын, мөңгүн даштарны бүдүнү-биле чер иштинден казып тып аап турган. Дээрден дүшкен метеорит демирин, чалаң чес, алдын, мөңгүннү колдуунда чараш каасталгага ажыглаар чораан. Честен ине, шивегей, чидиг чиңге бистер кылып аар. Чирилген ыяш аяктарны чес-биле септеп алыр турган. Чалаң чес, алдын чымчак болур. Металлдан каасталга кылырда дарган кижи ону алгаш тааржыр хевирин изидир чымчатычымчайты соп кезип алыр чораан.
 
Балды, бижекти чүгле даштан кылыр, чалаң чес таарышпас ол чымчак.
 
Улус аңнап, балыктап амыдырап чораан. Тываларның арат ажыл-агыйы Афанасьев үезинден эгелээн. Азырап турган амытаннары - чылгы; шээр мал: өшкү, хой; бода мал: инек. Буганы, аътты шанактавайн чораан. Кижилер оран-таңды кежии биле амыдыраар болганда хөй мал тутпас чораан. Эвээш каш борбак хой инээ суур чанынга оъттап чораанчоруур. Кижилер тараа тарып, ажааган тараазын даш согааш биле чууруп аар турган.
 
Мүннү улуг дой саваларга хайындырып турган. Дой савалар колдуунда 2-3 литр хире болур, адаа чуурга ышкаш борбак. Ындыг саваны чем хайындырарда изиг оттуң хүлүнче хөөп каар. Аяк-шынак яштан, хадың картындан кылдынган болур.
чем хайындырарда изиг оттуң хүлүнче хөөп каар. Аяк-шынак яштан, хадың картындан кылдынган болур.
 
Тыны үзүлген улусту чылда чаңгыс катап орнукшудар, чыттырар тускай үелиг болур. Чевеглери базырык хевирлиг болур, базырыктың кыдыынга калбак даштарны салып каар. Өлген кижиге чараш хевин кедирткеш олуртуп кааш, холунуң адыжын дөңмээнге салып каар. Ынчалдыр кижиниң соой берген мөчүзү чыттырар үезин манап олурар. Чыттырар оңгары даш хааржак болур аңаа өлген кижини ооргазынга чыттырып каар. Оңгарга чемниг савалар база салып каар.