Сатурн: Эде көрүлделер аразында ылгал

1610 чылда сураглыг астроном Галлилей Сатурнну телескоп-биле хайгаарап көргеш, ону бир-ле чүве долгандыр бүргеп алган-дыр деп шинчилээн. Ону дээрбек долганып алган туранын астрономнар улам тодарадып ажытканнар.

Сатурннуң дээрбектиг болганы Хүн системазының планеталарында кайгамчык болуушкун. Калбак дээрбектер ол планетаның ортузун хос дескинип алган, ооң кырынга дегбестер. Ол дээрбектерни бот-боттарындан үзүк-үзүк турар, 3 аңгы дээрбектерге чарар. Эң-не даштыкызын - А-биле, оон арай чырыксымаар ортузундаазын - В-биле, шаарарып көстүр иштикизин - С-биле демдеглээр.Эң-не иштики дээрбээниң планетаже чоок талазын Д-биле демдеглээр. Үр-ле үениң иштинде Сатурннуң дээрбектери чүден бүткенин билип чадап турган. Сөөлгү үеде барымдаалар ёзугаар алырга, олар шуут тудуш эвес, а үүрмек бүдүмелдер чыглы берип, дээрбек ышкаш болу берген ук планетаны дескинип турар. Дээрбектерниң кылын-чугазын тодарадыры-биле янзы-бүрү аргаларны ажыглап келген түңнелинде, оларның кылыны 1-ден 4 километр хире чедир деп илереткен. Ол дээрбектерниң спектрин база радиоастрономнарның үндүрген түңнелдерин барымдаалааш, дээрбектер хемчээли 0,35 - 35,0 мм хире үүрмек бүдүмелдерден тургустунган деп шинчилээн. Ынчалза-даа оларның хемчээли оон улуг-даа бооп болур. Инфракызыл спектрни барымдаалаар болза, ол дээрбектерниң составында хыраа тогланчылары бар болгу дег. Оон ыңай оларның составында чүү кирип турары билдинмес.

[[ru:Сатурн]]