Интернационалдыг хемчеглер системазы: Эде көрүлделер аразында ылгал
Контент балаттынган Контент неметтинген
Имнер: Хол-биле ойталаары редактор вики-текста 2017 |
Karak-Kyzyl (чугаа | үлүг) Эдилгениң тайылбыры чок |
||
Одуруг 1:
'''Интернационалдыг хемчеглер системазы, ИС''' ''(
== Төөгү ==
ИС [[Франция|француз]] эртемденниң чогааткан Метриктиг хемчеглер системазының сайзыраашкыны болуп турар. Шак ол системаның киирериниң бертинде хемчеглер бот боттарындан хамаарылга чокка шилиттинип турган. Ынчангаш бир хемчегден өске хемчегче санаашкын берге турган. Ол аразында
1790 чылдарның эгезинде
1799 чылда узуннуң эге хемчээнге (метрге) болгаш массаның эге хемчээнге (килге) ийи эталон бүдүрттүнген.
Одуруг 10:
1832 чылда немец математик Карл Гаусс хемчеглер системазының тургузарының үндезиннерин болбаазыраткаш чаа система чогааткан. Кол физиктиг хемчээлдер кылдыр узунну, массаны, үени; эге хемчеглер кылдыр миллиметрни, миллиграммны, секунданы хүлээп алган.
1874 чылда ийи британ физик Джеймс Максвелл биле Уильям Томпсон үш эге хемчегге сантиметрге, граммга, секундага үндезилеттинген СГС дээр системаны
1875 чылда 17 чурттарның төлээлекчилери-биле (оларның аразында Россия, Германия, Америка, Франция, Италия) Хемчээлдер болгаш деңзилерниң Генералдыг конференциязының чыыжы көрдүнген. Метр биле килограммны болбаазырадырының талазы-биле ажылдар эгелээн.
Одуруг 16:
1899 чылда МКС дээр метрге, килограммга болгаш секундага үндезилеттинген система үнген (ол хемчеглер практиктиг ажыглаашкынга эптиг деп үнелеттинген).
1954 чылда чаа хемчеглер немешкен: метр, килограмм, секундадан
1971 чылда 14-кү Генералдыг конференция кол хемчеглерниң аразынче ''бүдүмелдиң
== ИС-тиң хемчеглери ==
Одуруг 88:
=== Укталган хемчеглер ===
Укталган хемчеглер кол хемчеглерден математиктиг операциялар (көвүдедир, үлээр) дузазы-биле илереттинер. Чамдык хемчеглерге эптиг болур кылдыр
== ИС-че кирбейн турар хемчеглер ==
Ук системага хамаарышпайн турар хемчеглерни Хемчеглер болгаш деңзилерниң Генералдыг конференциязының шиитпири-биле ИС биле
{| class="wikitable"
! rowspan="2" |Хемчег
Одуруг 251:
|}
'''Үлемик хемчег''' — кандыг-бир физиктиг хемчээлдиң эге хемчээнден 10 кашкы-бир чадада
{| class="wikitable" style="text-align:center"
! rowspan="2" |Ончук көвүдедикчи
|