Цыденжапов, Алдар Баторович: Эде көрүлделер аразында ылгал

Контент балаттынган Контент неметтинген
Agilight (чугаа | үлүг)
Эдилгениң тайылбыры чок
Им: редактор вики-текста 2017
Одуруг 1:
{{Кижи}}
{{Чогаалчы}}
'''Цыденжапов, Алдар Баторович''' (1991 чылдыӊчылдың август 4-те — 2010 сентябрь 28) — Оожум океанныӊокеанның флодунуӊфлодунуң матрозу. Хүлээлге эттирип тургаш маадырлыы-биле чок болган. Хемези эсминец «Быстрый». Камгалап алган кижилериниӊкижилериниң саны 348. Россия ФедерациязыныӊФедерациязының маадыры. (16.11.2010, чок болганда).
 
=== Допчу намдары. ===
1991 чылдыӊчылдың август 4-те Бурят автономнуг округтуӊокругтуң Агинск суурга тѳрүттүнгентөрүттүнген. (амгы Забайкал крайныӊкрайның Агинск району). Ийис угбашкыларнын бирээзи, ийис угбазы Арюна. Улуг акызы — Булат, угбазы  — Ирина. Авазы — Билигма Зыдыгаевна, «Солнышко» ясли садтыӊсадтың улуг эмчи сестразы, ачазы — Батор Жаргалович, Иштики херектер министерствозунуӊминистерствозунуң пенсионери, амгы үеде ола черинде таӊныылтаңныыл.
 
АгинскиниӊАгинскиниң ортумак №1 школазын дооскан. Школа дооскан соонда кырган-ачазы, Зыдыги Гармаевич Ванчиковтун оруун изеп, далайжы кылдыр шериге хүлээлгезин эттирер — деп шиитпирлээн. Дилеп тургаш чорупкан. 2009 чылдың ноябрьда № 40074 ПриморьениӊПриморьениң Оожум океанныӊокеанның флодунче хүлээлгезин эттирип кирген. Шериг хүлээлгезин доозуп тургаш, улаштыр керээ-биле артып каар сорулгалыг турган.  
 
=== Эсминецке ѳртөрт. Маадырлыг чоруу. ===
Сентябрь 24 эсминец «Быстрый» хемениӊхемениң кежигүүнери шупту корабльдиӊкорабльдиң иштинге турганнар. Хеме дайынчы онаалгаже үнер деп турган. КорабльдиӊКорабльдиң машина кезээнге электри четкизиниӊчеткизиниң дээшкининден ѳртөрт ѳѳскүпөөскүп үнген. Алдар ол үеде оккулар кезектиӊкезектиң машинизинге хүлээлгеге турган болгаш дораан кыва берген ѳртуөрту ѳжүрүпөжүрүп эгелээн. Ѳртүн үнүп турар дѳзүндөзүн ѳжүрүпөжүрүп тура матрос 9 секунд иштинде ѳртүнөртүн тѳвүнгетөвүнге турган. Алдар ѳртүөртү ѳжүрбейнөжүрбейн барган болза улуг частыышкын болуп, будун корабль агаарже тарады чаштай бээр турган (ѳртениөртени берген чер: корабльдиӊкорабльдиң энергия харыылаар талазы), ынчалза-даа дидим матрос бодун бодавайн ѳртүөртү ѳжүрүпөжүрүп шыдапкан. ТүӊнелиндеТүңнелинде боду барык долузу-биле ѳртенипөртенип калган. Алдарны берге байдалга ВладивостоктуӊВладивостоктуң госпитальга эккелген. Эмчилер 4 хонук ооӊооң амы-тыны дээш тулушканнар, ынчалза-даа сентябрь 28-те ол чок болган. АлдарныӊАлдарның хүлээлгези тѳнүптөнүп турган болгаш чанарынга чедир чартык ай арткан турган.  
 
=== Ажааганы ===
Октябрь 5-те 19 харлыг Алдар Цыденжаповтун мага-бодун Оожум океанныӊокеанның офицерлери болгаш матростары Агинскиге эккелгеннер. Октябрь 6-да буддизм ужуру биле оолдуӊоолдуң катап тѳрүттүнертөрүттүнер ёзулалын ламалар эттирген. Октябрь 7-де маадырны ажаап кааннар.  
 
=== Тураскаалдары ===
·* Агинскиде кудумчу адын маадырныӊмаадырның ады-биле адаан. .
·* Иркутск облазыныӊоблазының Усть-Ордынский суурунда  кудумчуну маадырныӊмаадырның ады биле адаан.
·* Агинскиде ѳѳренипөөренип турган школазында тураскаал бижикти кылган.
·* Стрелок заливтиӊзаливтиң Абрек бухтазында Оожум океан корабльдери турар черде «Быстрый» миноносецте тураскаал демдек бар.
·* Эсминец «Быстрый» корабльде тураскаал бижик. Удуп турган орунун ола хевээр маадырныӊмаадырның кылдыр аттырган. МатростуӊМатростуң ады хүн-бүрүде номчуп турар даӊзыжедаңзыже кезээ-мѳӊгедемөңгеде кирген.  
·* Бурятиянын Селенгин районунда Селендума суруунда маадырга тураскаал бар.
·* 2012 чылда «Герои Российской Федерации» сериязынга Алдар ЦыденжаповтунЦыденжаповтуң марказын үндүрген.  
·* 22 июля 2015 чылдын июль 22-де чаа хемениӊхемениң проектизин ажыткан «корвет проекта 20380 «Герой Российской Федерации Алдар Цыденжапов». Корабльди АмурнуӊАмурнуң хеме кылыр черинге кылган. 2020 чылдыӊчылдың сентябрь 30-де корвет «Герой Российской Федерации Алдар Цыденжапов» далайже эжиндирип үнүп келген.  
·* 2015 чылдыӊчылдың февраль 21-де АлдарныӊАлдарның суурунда тураскаалды кылган.  
·* 2016 чылдыӊчылдың июнь 30-де Улан-Удэ хоорайда тураскаал кылган. Тураскаалды Улан-УдениӊУдениң №35 школаныӊшколаның ѳѳреникчилериөөреникчилери чыган.  
·* 2017 чылдыӊчылдың октябрь 13-те № 57 г. Улан-УдэниӊУдэниң №37 дугаар школага Россия ФедерациязыныӊФедерациязының маадыры Алдар ЦыденжаповтуӊЦыденжаповтуң адын тывыскан.  
 
== Шаңналдары ==
· Иркутск облазыныӊ Усть-Ордынский суурунда  кудумчуну маадырныӊ ады биле адаан.
2010 чылдыӊчылдың ноябрь 16-да Россия президентизиниӊпрезидентизиниң дужаалы-биле № 1431 Алдар Баторович Цыденжаповка Россия ФедерациязыныӊФедерациязының маадыры атты тывыскан.(чок болганда)  
 
=== Документалдыг кинолары ===
· Агинскиде ѳѳренип турган школазында тураскаал бижикти кылган.
 
· Стрелок заливтиӊ Абрек бухтазында Оожум океан корабльдери турар черде «Быстрый» миноносецте тураскаал демдек бар.
 
· Эсминец «Быстрый» корабльде тураскаал бижик. Удуп турган орунун ола хевээр маадырныӊ кылдыр аттырган. Матростуӊ ады хүн-бүрүде номчуп турар даӊзыже кезээ-мѳӊгеде кирген.  
 
· Бурятиянын Селенгин районунда Селендума суруунда маадырга тураскаал бар.
 
· 2012 чылда «Герои Российской Федерации» сериязынга Алдар Цыденжаповтун марказын үндүрген.  
 
· 22 июля 2015 чылдын июль 22-де чаа хемениӊ проектизин ажыткан «корвет проекта 20380 «Герой Российской Федерации Алдар Цыденжапов». Корабльди Амурнуӊ хеме кылыр черинге кылган. 2020 чылдыӊ сентябрь 30-де корвет «Герой Российской Федерации Алдар Цыденжапов» далайже эжиндирип үнүп келген.  
 
· 2015 чылдыӊ февраль 21-де Алдарныӊ суурунда тураскаалды кылган.  
 
· 2016 чылдыӊ июнь 30-де Улан-Удэ хоорайда тураскаал кылган. Тураскаалды Улан-Удениӊ №35 школаныӊ ѳѳреникчилери чыган.  
 
· 2017 чылдыӊ октябрь 13-те № 57 г. Улан-Удэниӊ №37 дугаар школага Россия Федерациязыныӊ маадыры Алдар Цыденжаповтуӊ адын тывыскан.  
 
=== Шаӊналдары ===
2010 чылдыӊ ноябрь 16-да Россия президентизиниӊ дужаалы-биле № 1431 Алдар Баторович Цыденжаповка Россия Федерациязыныӊ маадыры атты тывыскан.(чок болганда)  
 
=== Документалдыг кинолары ===
· «Огненная вахта Алдара». Читанын ГТРК. Режиссёру Валентина Безбородкина. 2011.
 
=== ШѳлүглерШөлүглер ===
* Алдар Баторович Цыденжапов. Сайт «Герои страны».
·* В Агинске похоронили Алдара Цыденжапова
 
·* Алдар Цыденжапов сгорел заживо, но спас от взрыва эсминец ВМФ [[Россия|России]] и 300 матросов!
· В Агинске похоронили Алдара Цыденжапова
* Прекращён сбор подписей за присвоение Алдару Цыденжапову звания Героя России
 
· Алдар Цыденжапов сгорел заживо, но спас от взрыва эсминец ВМФ [[Россия|России]] и 300 матросов!
 
[[Аңгылал: Маадыр]]
Прекращён сбор подписей за присвоение Алдару Цыденжапову звания Героя России
[[Аңгылал: Матрос]]