Алишер Навои: Эде көрүлделер аразында ылгал

Алишер Навои түрк шүлүкчү, суфизм угланыышкынның философчузуфилософу база <nowiki>[[тимурид]]</nowiki> <nowiki>[[Харосанның]]</nowiki> күрүне ажылдакчызы.

Ол <nowiki>[[чагатай]]</nowiki> дылга бижиттинген эң кол чогаалдарын Навои деп псевдоним адыадындан бижээн, а <nowiki>[[персид]]</nowiki> дылга бижээн чогаалдарын Фани деп шола адыдан бижээн. Ол түрк дылдыг чоннарның литературазынга улуг үлүг хууну киирген.

Алишерни чамдык эртемденнер <nowiki>[[узбек]]</nowiki> уктуг деп санап турар, а өскелери <nowiki>[[уйгур]]</nowiki> уктуг кижи-дир деп бодап турар.

Мир Алишер 1441 чылдың февраль 9-та Гияссадин Кичкинниң өг-бүлезинге төрүттүнген. Ооң ачазы Тимуридтиң база бир бай шыдалдыг кижилериниң бирээзи чооаан. Ол үениң көскү философчу үзел бодалдыг болгаш уран чүүлге ынак кижилер оларның бажыңынга кээрбаар чораантурган. Ол аныяк чалыы үезин база тимурид чурттуг өг-бүлелерниң уруглары-биле кады ойнап өзүп келген. Ылаңгыя ол султан Хусейн-биле эң чоок өңнүктер бооп эдержип өзүп келген. Сөөлүнде эжи Хусейн Хорасан күрүнезиниң баштыңы, шүлүкчү база уран чуулдүң база бир камгалакчызы болган.

Ол 30 хире улуг чогаалдарны бижээн. Оларның аразында шүлүк чыындылары ([[диванов]]), поэмнернипоэмаларны ([[дастанов]]), философчу болгаш өөредиглиг трактаттарны бижээн. Ол чогаалдарынга Ортаакы Азияның болгаш чоок Чөөн чүкте мусульман чүдүлгелиг чоннарның каш-каш чыл иштинде салгалдан салгалче дамчып келген ёзу-чаңчылдарын бижээн.

Ол шүлүктерин [[газель ]]хевиринге бижээн. Ооң иштинче диваннарны чагатай болгаш фарси дылдарга киир бижээн.