Брахмагупта: Эде көрүлделер аразында ылгал
Контент балаттынган Контент неметтинген
Одуруг 82:
Брахмагупта Черни бодунуң өзээн долганмас деп турган база Брахма-спхута-сиддханта деп ажылында чылдың узунун 365 хонук 6 шак 5 минут болгаш 19 секунд деп айыткан, ынчалза-даа дараазында Кхандакхадьяка ажылында чылдың узунун 365 хонук 6 шак 12 минут болгаш 36 секунда деп айыткан. Ийиги ажыдында утказын Ариабхатадан алган чадапчок.
Брахмагуптаның Брахма-спхута-сиддханта ажылында бижээн астрономнуг билиглери ооң шинчилелдери болгаш эртем угааны бедик деңнелдиг деп бадыткап турар. Иет, Брахмагупта ажылының «Айнын туттуруушкуну дугайында» деп чедиги эгезинде Айның Черден ыраа, Хүнге бодаарга ырак деп нептерээн үзелди буруу шапкан{{Sfn|Plofker|2007|p=419—420}}.<blockquote>7.1. Бир эвес Ай Хүнден бедик болза, ооң Хүнге чоок талазы үргүлчү чырык болур ужурлуг.</blockquote><blockquote>7.2. Шак ынчалдыр, Айның Хүн-биле чырык талазы үргүлчү көскү, а чырык эвес талазы үргүлчү көзүлбес артар боор ужурлуг.</blockquote><blockquote>7.3. Айның чырыы [Айның чырык талазы] Хүннүн талазынче улгадып турар. Чырык чартык айның төнчүзүнде чартыы чырык болгаш өскези караңгы. Ынчангаш, чартык айның мыйыстарын санап болур.</blockquote>Брахмагупта тайылбырлаан: Ай Хүнге бодаарга Черге чоок болганында, ооң чырыының деңнели Хүн биле Айның аразында туруштан хамааржыр, ынчангаш он утканы ийилдирзи дээр телоларының булуңнарындан санап болур.
== Чогаалдары ==
| |||