Конфуцианство: Эде көрүлделер аразында ылгал

Баштайгы үелерде конфуцианство чаңгыс турган, ындыг-даа болза ол Эрте-бурунгу Кыдаттың ат-алдарлыг, эргелиг өөреди бооп, өске өөредиглер-биле каттай турган(даосизм,легизм болгаш оон-даа өске өөредиглер). Ынчалза-даа кажан Кыдат чуърт катыжа бээрге, Хань деп хаан күрүнези тургустуна берген соонда, конфуцианство өөредии чурттуң кол идеологиязы деп санатынып турар аппарган.

Баштайгы үелеринде конфуцианство шажын деп санатынбайын турган, а философтуг этика деп санатынып турган. Конфуций угаакчы сайзыраңгай кижини чаяаарын кызыдып турган. Сайзыраңгай кижиниң кол шынары – чаагай сеткилдии болгаш хүлээлгелиг кижихүлээлгелии. Кижиниң чаагай сеткилдии дээрге – чөптүг чоруу, кижилерге ынаа, биче сеткилдии, бодун тудуп билири, болгаш ак сеткилдии. А хүлээлгелиг кижи дээрге – билигже чүткүлдүг, өөредилгеже хүлээлгелиг болгаш эрте-бурунгу улустарның мерген-угаанынче чүткүлдүг кижи. Тергиин болгаш сайзыраңгай кижи аъш-чемге , бай-шыдалга, чуртталганың таарымчалыынга хамаан чоктуг болур. Конфуций угаакчы, кижи бүгү бодун бедик идеалдарга тураскаадып, шынны тыварынга болгаш кижилерге бараан болур деп санап турган. Кижи делегейде бойдуска бараан бооп, бойдустуң сорулгаларын күүседип - чер кырынга амыдыралды узадыыр кылдыр чаяатынган.

'''Пантеизм''' дээрге шажынныг болгаш философтуг өөредиг, ол бурганны болгаш делегейни бурганчыдып, катыштырып турар.

Конфуцианствода күрүнени патриархалдыг өг-бүле деп көргүзүп турар,ында болза хаан кланның,тбүрүн эрге-чагыргалыгрел-ббүрүн эрге-чагыргалыглүктүң бүрүн эрге-чагыргалыг баштыңчызы болуп турар. Бүдүнү биле алырга ниитилел ийи кол каъттан тургустунар ужурлуг - ол дээрге, башкарып турар кижилер болгаш чагыртып турар кижилер. Ниитилелди башкарыкчылар биле чагыртып турарларга чарарда үлелге барымдаазы чүгле бай-шыдалынче көөр эвес, а угаан-билиинче болгаш буянныынче база көөр. Ниитилел биле чуртту башкарарда кол сорулга кылдыр Конфуций чоннуң сонуургалы деп бижип турар.