Конфуцианство: Эде көрүлделер аразында ылгал
Контент балаттынган Контент неметтинген
→Конфуцианство: Хүлээлгелиг |
Немелделер |
||
Одуруг 5:
Баштайгы үелерде конфуцианство чаңгыс турган, ындыг-даа болза ол Эрте-бурунгу Кыдаттың ат-алдарлыг, эргелиг өөреди бооп, өске өөредиглер-биле каттай турган(даосизм,легизм). Ынчалза-даа кажан Кыдат чуърт катыжа бээрге, Хань деп хаан күрүнези тургустуна берген соонда, конфуцианство өөредии чурттуң кол идеологиязы деп санатынып турар аппарган.
Баштайгы үелеринде конфуцианство шажын деп санатынбайын турган, а философтуг этика деп турган. Конфуций угаакчы сайзыраңгай кижини чаяаарын кызыдып турган. Сайзыраңгай кижиниң кол шынары – чаагай сеткилдии болгаш хүлээлгелиг кижи. Кижиниң чаагай сеткилдии дээрге – чөптүг чоруу, кижилерге ынаа, биче сеткилдии, бодун тудуп билири, ак сеткилдии. А хүлээлгелиг кижи дээрге – билигже чүткүлдүг, өөредилгеже хүлээлгелиг болгаш эрте-бурунгу улустарның мерген-угаанынче чүткүлдүг кижи. Тергиин болгаш сайзыраңгай кижи аъш-чемге , бай-шыдалга, чуртталганың таарымчалыынга хамаан чоктуг болур. Конфуций угаакчы, кижи бүгү бодун бедик идеалдарга тураскаадып, шынны тыварынга болгаш кижилерге бараан болур деп санап турган. Кижи делегейде бойдуска бараан бооп, бойдустуң сорулгаларын күүседип - чер кырынга амыдыралды узадыыр кылдыр чаяатынган.
Конфуций ''ритуалды'' кол ужур-уткалыг деп турган. Ол ритуалда кижини төнмес иерархияның бөлүүнче киирериниң кол аргазы деп санап турган. Ёзулалдар хевириниң дузазы-биле кижилерниң аразынче үнелиг аяннажылга харылзаазын киирип, оларны буянныг болурунга өөредип турар. Ёзулалдарны шыңгыы сагыырын Конфуций - чуртталганың кол дүрүмү деп чугаалап турган.
Конфуцианствонуң кол идеязы дээрге кол чүүлдерниң мөзү-шынарын экижидериниң болгаш ажыл-чурумунуң аразынга аянныжылга бооп, чуртту экижидип, тергиин ниитилелди тургузарынга дузалап турар. Мөзү-шынарлыг экижидилге чедиишкинниг ажыл-чорудулгага баштайгы негелделер болуп турар. Ооң түңнелинде конфуцианствону пантеизмге хамаарылгалыг деп база санап болур.
Пантеизм дээрге шажынныг болгаш философтуг өөредиг, ол бурганны болгаш делегейни бурганчыдып, катыштырып турар.
Конфуцианствода күрүнени патриархалдыг өг-бүле деп көргүзүп турар,ында болза хаан кланның,тбүрүн эрге-чагыргалыгрел-ббүрүн эрге-чагыргалыглүктүң бүрүн эрге-чагыргалыг баштыңчызы болуп турар. Бүдүнү биле алырга ниитилел ийи кол каъттан тургустунар ужурлуг - ол дээрге, башкарып турар кижилер болгаш чагыртып турар кижилер.
== Дөзү: ==
| |||