Башкир дыл: Эде көрүлделер аразында ылгал

Контент балаттынган Контент неметтинген
Agilight (чугаа | үлүг)
Эдилгениң тайылбыры чок
Sendam2 (чугаа | үлүг)
Эдилгениң тайылбыры чок
Одуруг 81:
=== Өөредилге черлеринде ===
1999 чылда Башкир республиканың өөредилге яамызы өөредилге черлеринге башкир дылдың албан өөренириниң доктаалын үндүрген. Башкир болгаш орус школаларга башкир дылды неделяда 1-ден 8 шакка чедир өөренири көрдүнүп турган, а татар школаларга 1-ден 2 шакка чедир. Доктаал хөй кижилерниң сеткилинге кирбээн, ынчангаш факультатив кылдыр арткан. 1990 чылдарда башкир дылдың ажыглалы делгемчий берген: 96/97 чылдарда Башкортостанга башкир дыл кырынга 878 школа ажылдап турган, а 518 орус дылдыг школаларга башкир класстар ажыттынган. Дараазында чылдарда факультативтиг шылгалдалар киирип каан. Ынчалза-даа ону дужаап турар кижилерниң саны эвээш болуп турар. 2008 чылда 415 кижи дужаап турган, а 2012 чылда 180 кижи дужааган.
 
=== Дылдың шинчилеттингени ===
«Түрк дылдарның тус чугаазы» (1073/1074 ч.) деп ажылында Махмуд ал-Кашгари эртемден башкир дылды 20 кол түрк дылдарның санынче киирип турган. ''«Башкир дыл огуз, киргиз, кыпчак дылдарга дыка чоок, алызы түрк дыл-дыр»'' деп ол демдеглеп турган.
 
Эң баштайгы башкир дылдың словары 1781 чылда "Башкир дылче сөстер очулгазы" деп Мендияр Бикчуринниң бижээн ажылы деп санаттынып турар.
 
1859 - 1869 чылдарда М.М.Бекчуринниң "Араб, перс болгаш татар дылдың бухар, башкир болгаш киргиз тус черлериниң өөренириниң эгеки өөредилге материалы" деп ажыл үнүп турган. Ол ажылда араб, перс болгаш татар (түрк дылдарның) номчуурун өөредип турар чүүлдер кииртинген. Башкир дыл кырынга номчуур кылдыр «Батыр бадшаның хикәйәте» деп чогаал кииртинген.
 
[[Файл:Inscription_in_Ufa_Airport.jpg|мини|284x284пкс|Башкирияның аэропортунда үш дылда "үнер" деп бижик]]