Сингармонизм: Эде көрүлделер аразында ылгал

Контент балаттынган Контент неметтинген
Көпек (чугаа | үлүг)
Чаа арын чаяатынган: «'''Сингармонизм''' дээрге сөс иштинге ажык үннерниң аяннажылгазы-дыр. Чамдың улустуң…»
 
Көпек (чугаа | үлүг)
бЭдилгениң тайылбыры чок
Одуруг 22:
 
=== Өк-биле адаан үннер аянажылгазы ===
Бо чүвени эң баштай 1970-ден чылдар төнчүзндетөнчүзүнде Сеглеңмей Светлана ФеликсовнаФеликс кызы Сеглеңмей эскерген. База-ла ооң дугайында 1980-зен чылдардан эгелеп К. А. Бичелдей бодунуң эртем ажылдарынга бижип турган.
 
Бир эвес сөсте өк-биле адаан үн бар болза, дараазында барган 6 кыска азы 6 узун ажык үн шак ол, өк-биле адаан үннүң шынарын бодунче сиңирип алыр. Ындыг сөстерге дөгере ажык үннер кулакка дыңналыр-дыңналбас-даа болза өктүң шынарын бодунче сиңирип алыр. Ажык эвес үннер безин өк-биле адаан үннүң шынарын бодунче сиңирип алыр. Бир эвес сөсте өк-биле адаан үн бар болза өске үннер кажан-даа арыг дыңналбас.
Одуруг 32:
 
# Углаарының бирги падежиниң кожумаанда чүгле чымчак (дагже, катче) ажык үннер бар.
# Кызыгаарлаар наклонение кожумааның сөөлү база чүгле чымчак (баргыже, удугуже) ажыкүннүгажык үннүг.
# Ийи сөстен бүткен нарын сөстерниң кезектери кадыг болгаш чымчак бооп болур: ажыл-иш, ак-көк, үен-даян, алгы-кеш.
# Фонетиказын тыважытпаан, өскерилге чокка моол дылдан дорт үлегерлеп алган сөстер: “эгүүр”, “сеткүүл”. Ол сөстерни адаарга эпчок, ааска таарышпас, кижи бодаарга бир-ле күжениишкин херек-даа ышкаш. Ындыг сөстер дыңнап кааш, оларныоларның тывазыг эвес сөстер-дир депшынарын, эртем-билии чок кижи безин доп-дораан ылгаптарэскерип каар. Чогум, “эгүүр” деп сөстүң “эгиир” деп тыважаан хевири бар.
# Орус дылдан үлегерлеп алган сөстерде ажык үннерниң аяннажылгазы чок болур: телевизор, радио, интернационал.