Тыва дыл: Эде көрүлделер аразында ылгал

Контент балаттынган Контент неметтинген
Көпек (чугаа | үлүг)
бЭдилгениң тайылбыры чок
Көпек (чугаа | үлүг)
Одуруг 67:
 
=== Үн аяны (фонетика) ===
Тыва чугааның ажык эвесчугаанның үннерин европа2 дылдарындаулуг ышкашбөлүкке «ыыткыр — дүлей» кылдыр дес-даралай аңгылап салбасчарар. Тыва чугааның ажык эвес үннерин «күштүгКүштүгкошкакКошкакаяарАяар (азы, аажокАажок кошкак)» хевирлиг үннер кылдыр ылгаараңгылаар.
 
1. Тыва чугааның шупту ажык үннерни 32 фонема кылдыр чыып аап болур. Фонема кылдыр санаар үннер болза: кыска, узун, өк-биле адаар кыска, өк-биле адаар узун, думчуктай адаар узун үннер болур.
Тыва чугаанның үннерин 2 бөлүкке чарар.<br />
1. "Ыыт үннер", ол болза ажык үннер-дир. Ажык үннерни 32 фонема кылдыр чыгдына бээр. 32 фонеманың дараазында хевирлери бар: кыска, узун, өк-биле адаар кыска, өк-биле адаар узун, думчуктай адаар кыска, думчуктай адаар узун үннер. Фонема кылдыр санаар үннер: кыска, узун, өк-биле адаар, думчуктай адаар узун үннер болур.
 
{| class="wikitable"
Одуруг 90 ⟶ 89:
|}
 
2. «t&#x333;&#x2BF;» , «t&#x332;» , «d», «p&#x333;&#x2BF;» , «p&#x332;» , «b», «β», «w», «s&#x333;» , «s», «z&#x332;» , «ʃ&#x333; ˑ» , «ʒ&#x332; &#x358;» , «ʃ &#x358;» , «ħ͜ʃˑ», «ђ͜ʃˑ», «j̃», «j», «l», «λ», «m», «n», «ɲ», «r», «x», «k», «g», «γ», «n&#x327;», «χ», «q», «ς», «ƣ», «ŋ» ... Тыва чугааның ажык эвес үннерин 18 азы 19 фонема кылдыр чыып аап болур.
2. "Дааштыг үннер", ол болза ажык эвес үннер-дир. Ажык эвес үннерни 19 фонема кылдыр чыып аап болур.<br />
p̳ʿ, p̲, p, b, β, w, t̳ʿ, t̲, t, d, s̲, s, z, ʃ̳ˑ, ʃ̲ˑ, ʃˑ, ʒˑ, ħ͜ʃˑ, ђ͜ʃˑ, j̃, j, l, λ, m, n, ɲ, r, x, k, g, γ, ŋ', χ, q, ς, ƣ, ŋ
 
Тыва чугааның чүзүн-бүрүн үннерин саазынга алфавиттиң 36 үжүү-биле айтып бижиир. Ажык үннерни 8 үжүк илередир: ''а, ы, о, у, э, и, ө, ү''. Ажык эвес үннерни 22 үжүк илередир: ''б, в, г, д, ж, з, й, к, л, м, н, ң, п, р, с, т, ф, х, ц, ч, ш, щ.''.
 
=== Фонетиктиг болуушкуннар ===