Улуг-Хем: Эде көрүлделер аразында ылгал
Контент балаттынган Контент неметтинген
Эдилгениң тайылбыры чок |
|||
Одуруг 14:
=== Киргиз чоннуң меге бодалы ===
Киргизтерниң ''Манас'' деп тоолунда бир-ле ''Эне-Сай'' деп хем бар. XX векте Манас деп тоолду ыдып турар улус ''Енисей'' деп хем барын дыңнааш ону ''Эне-Сай'' деп сөс-биле соора билип алган, чүге-дизе ''Эне-Сай'' биле ''Енисей'' деп сөстерниң кулакка дыңналыры арай дөмей бооп турар. "Енисей" деп сөстү орустар чогаадып алган, олар эвенкилерниң ''Ионесси'' деп сөзүн алгаш орус дылга таарыштыр "Енисей" кылдыр эдип алган.
1930 чылдарда мырыңай будулгаазыннар эгелээн. Ол үеде киргиз биле орус эртемдээннер Киргизияның бир дугаар төөгүзүн бижип эгелээннер. Олар VI-XIII вектерде Минусинск ховузунга Кыргыс күрүне турганын билгеш, "Тань-Шаньның мусульманнары дээрге кажан-на бир Улуг-Хемден көжүп келген улус" деп, база-ла соора, меге билип алган бооп турар. Шаандагы кыргыстарның салгалдары амгы тывалар биле хакастар аразында чурттап чоруур. XIII векте моол ээжелекчилер Улуг-Хемде кыргыстарның күрүнезин узуткап чок кылырга, Тянь-Шаньда чурттап турган мусульманнар боттарынга ''Кыргыз'' деп атты ап алган бооп турар.
Амгы үеде тыва чогаалчылар бодунуң шүлүктеринде Улуг-Хемни ''Эне-Сай'' деп адап турар-дыр. Ол дээрге уран чогаал стили-дир. Олар ындыг арга-биле бодунуң дыл-домаан чеченчидиваап турар-дыр. 1990 чылдарда тываларның ырлажып турган ''Эне-Сай'' деп ырызы дээрге, тыва чоннуң ырызы эвес-дир. ''Эне-Сай'' деп ыр дээрге 199x-зан чылдарда сайзыраан поп-культураның түңнели-дир.
== Дөзү ==
| |||