Тыва Арат Республика: Эде көрүлделер аразында ылгал
Контент балаттынган Контент неметтинген
бЭдилгениң тайылбыры чок |
|||
Одуруг 50:
=== Таңды Тыва Улус ===
Баштай күрүнени Төп Хораа удуртуп турган. Төп Хораага 7 кожуундан 7 ноян ажылдап турган. Төп Хорааны амбын ноян Содунам Балчыр удуртуг ужурлуг турган. Ол кижи аарыг боорга Төп хорааның ажылын [[Моңгуш
1922 чылдың февральда Төп Хорааны 4 ямылыг Төп Чөвүлел (Чазак) солаан: ол болза Даштыкы херектер яамызы, Иштики херектер яамызы, Шүүгү биле Шериг яамызы. 1922 чылдың төнчүзүнде Саң-Хөө яамызын тургускан, Шериг яамызын дүжүргеш ооң эрге-херээн Иштики херектер яамызынга хүлээдип берген. Чазактың даргазы кылдыр Маады кожуунуң ноянын Лопсаң-Осурну соңгаан, соонда Чазак даргазынга Салчак кожуунуң нояны Идам-Сүрүң олурупкан.
Одуруг 58:
1923 чылда июль 6-да ТАРНамының II дугаар чыыжы болган ооң төлээлери дүжүмет биле ноян кижилерниң эрге дужаалын ап кааптар деп шиитпир хүлээп алган. Ол үеден эгелеп: ноян кижи: бээзи, бээли, гүң деп ат эдиливес апарган. Одага биле чиңзе эдиээри база хоруглуг апарган. Дузалакчы, чагырыкчы, мээрең, чалаң, чаңгы ... дээн хевирлиг дужаалдар турбас ужурлуг апарган. Эрги дужаалдар орнунга анаа суму биле кожуун даргазы деп дужаалдыг кижилер турар ужурлуг деп чарлаан. Чыышка улуг от ужудупкан аңаа турган 100 хире дүжүмет бодунуң бөртеринден одага биле чиңзелерни ушта адыргаш отче каапкан. Карачал кижи дүжүмет кижини көргеш черге чедир сөгейбес ужурлуг деп доктаал үндүрген. Лама кижилер албан, үндүрүг төлээр ужурлуг деп чыыштың төлээлекчилери база шиитпир үндүрген.
1923 чылда тос айның 20-ден он айның 1-ге чедир Таңды Тыва Улустуң I дугаар Улуг Хуралы эрткен. Аңаа Төп Чөвүлелдиң сайыттарын шилип соңгаан. Чазак даргазы [[Моңгуш
1920 чылдарда Чазак даргалары чайын 3 ай иштинде шөлээ алгаш, аал-чуртунга дыштанып алыр чораан. Тыва күрүнениң баштайгы чылдарында сайыттар, чазак ажылдакчылары шалыңын шай-биле ап турган. Эң улуг шалың болза айда бир бүдүн шай болур турган.
Одуруг 73:
==== Куулар Сумунактың үймээни ====
Тыва Чазак үндүрүг өртээн элээн бедидипкен.
1924 чылда март 11-де Шемиге нам хуралы эрткен аңаа 34 кижи турган. Аңаа чыылган кижилер бодунуң дүвүрелин илереткен: "дүрүм, саавыр болгаш үнүдүрүг, дадывыр кончуг бергедээн, оларны күүседир арга чок болу берген. Алган кадайны, уруг-дарыгны хавырып апаар, оран черин үлежип хемчээр, өлүк, мөңгүн, тараа биле малды хавырар дээн дир. Мал бажы сая чеде бээрге ону Хем Белдиринче сүрүп апаар, хамык чыгган малды аңаа чыггаш оон дөгерезин согар дыр" деп дижип турган. Үймээнчилер Шеми, Чыргаккы, Адар-Төш, Ак-Дуруг биле Чаа-Хөл девискээрин эжелеп алган, оларда кижи саны 600 хире кижи турган. Олар садыг биле өртээл черлерин чок кылдыр үптеп каапкан. [[Моңгуш
==== Хемчикте үймээн ====
Одуруг 87:
==== АРЭВЭ ====
Тываның Аныяктарның Революстуг Эвилели. Чамдыкта "РЭВАНЭ" (Революстуг Аныктарның Эвилели) база дээр.<br />
1925 чылдың 12 айның 20-23 хүннеринде Кызылга тыва аныяктарның чыыжы эрткен. Ол чыышты ТАРН ТК Чиңгине секретары [[Моңгуш
=== [[Тываның Араттың Революстуг Шерии|Тываның Араттың Революстуг Шерии]] ===
| |||