Тыва Арат Республика: Эде көрүлделер аразында ылгал
Контент балаттынган Контент неметтинген
Одуруг 62:
1920 чылдарда Чазак даргалары чайын 3 ай иштинде шөлээ алгаш, аал-чуртунга дыштанып алыр чораан. Тыва күрүнениң баштайгы чылдарында сайыттар, чазак ажылдакчылары шалыңын шай-биле ап турган. Эң улуг шалың болза айда бир бүдүн шай болур турган.
Тыва күрүне тыптып кээрге Содунам-Балчыр Самагалдайдан Кызылче амбын-ноянның архивин чортупкан. Саазын документилерни 2 тевеге чүдүрүп алгаш чораан. Верхне-Никольск (Бай-Хаак) бертинге орус шеригниң доскуулу ол кош тевелерни дозупкан. Орус шериг кижизи бар чыткан кош тевелер дугайында дораан Кызылче долгапкан. Кызылдан Оюн Данчай биле бир орус офицер келген. Орустар амбын-ноянның архивин чок кылдыр өртедипкен. О. Данчай орустарны "ынчап болбас ол саазыннар дээрге тыва улустуң төөгүзү дүр" дээрге-даа олар ону тооваан. Амгы үеде Тываның Күрүне архивинде шыгжаттынып турар "амбын-ноянның фондузу" деп чүве дээрге Содунам-Балчырның бижээн кезек сактыышкыннары дыр. Содунам-Балчыр шүүгү сайыды тургаш бодунуң бодалдарын сактыышкыннарын саазынга бижип артырган.<ref>Арын 89. "Красноармеец сжёг архив Амбын-нояна" //
1923 чылдан эгелеп Саң-Хөө яамызы чондан үндүрүг чыып эгелээн.
| |||