1988 чылга чедир тофа дыл үжүк-бижик чок чораан, ынчангаш шинчилекчилер тофа дылда сөзүглелдер бижиттирип тура латин болгаш кирилл графикага үндезилеттинген фонетиктиг бижик ажыглап турганнар. Соонда барып тофа дылдың алфавидиниң автору болган Валентин Иванович Рассадин 1978 чылда «Морфология тофаларского языка в сравнительном освещении» деп ажылында тофа сөстерниң транскрипциязынга орус алфавиттиң шупту үжүктерин алгаш, ооң кырындан һ, ӈ, ө, ү, ә, i деп демдектер немеп алган турган. Транскрипциязының үндезининге фонематиктиг болгашморфологтуг [1] принциптерни ажыглаан.Оларга даянып, 1988 чылда тофа бижикти дараазында алфавиттиг кылдыр тургузуп кылган:

А а Б б В в Г г Ғ ғ Д д Е е Ә ә
Ё ё Ж ж З з И и I i Й й К к Қ қ
Л л М м Н н Ң ң О о Ө ө П п Р р
С с Т т У у Ү ү Ф ф Х х Һ һ Ц ц
Ч ч Ӌ ӌ Ш ш Щ щ Ъ ъ Ы ы Ь ь Э э
Ю ю Я я

Компьютерге болгаш парлаар машиналарга ындыг немелде үжүктерниң чок болганы-биле 1980—1990 чылдардатофа дылда сөзүглелдерни чырыкче үндүрерде орус алфавитти адыглааш, оон чок болган үжүктерни үндүрер мурнунда хол-биле киир бижип турган.

Амгы үеде тофа бижиктиң тургустунуушкуну уламчылавышаан. «Словарь тофаларско-русский и русско-тофаларский» деп 2005 чылда үнген номнуң аайы-биле, амгы хевиринде тофа алфавитте 41 үжүк бар болгаш мындыг хевирлиг болуп турар[2]:

А а Б б В в Г г Ғ ғ Д д Е е Ё ё
Ж ж З з И и i Й й К к Ӄ ӄ Һ
Л л М м Н н ӈ О о Ө ө П п Р р
С с Т т У у Ү ү Ф ф Х х Ч ч
Ш ш Щ щ ъ Ы ы ь Э э ә Ю ю
Я я

Демдеглелдер эдер

  1. Рассадин В. И. Морфология тофаларского языка в сравнительном освещении. — М.: Наука, 1978.
  2. Рассадин В. И. Словарь тофаларско-русский и русско-тофаларский: Учеб. пособие для уч-ся ср. шк. — СПб.: «„Дрофа“ Санкт-Петербург», 2005.

Литература эдер

  • Рассадин В. И., Шибкеев В. Н. Тоъфа букварь. Тофаларский букварь для первого класса тофаларских школ. Иркутск, 1989.
  • Рассадин В. И. Фонетика и лексика тофаларского языка. Улан-Удэ: Бурятское книжное издательство, 1971.
  • Рассадин В. И. Тофаларско-русский. Русско-тофаларский словарь. Иркутск, 1995.

Шөлүлгелер эдер