Плутон
Плутон (демдээлери: .svg){kind=small}
-даа[1] .svg){kind=small}
-даа[2]) – чавыт планета, ооң мурнунда планета кылдыр санаттынып турган.
Ниити характеристиказы
эдерПлутонну 1930 чылда тып ажыткан. Эртемденнер Плутонну 2006 чылга чедир Хүн системазының 9 дугаар планетазы деп санап турганнар. Амгы үеде ук планетаны чавыт планеталарга хамаарыштырар апарган. Ооң чырыыры бешки сылдыс хемчээли хире, ынчангаш ол планетаны анаа карак-биле көрүп хайгаараары барык-ла болдунмас. Радиузу 3 муң километрден улгатпас, бодунуң өзээн 6 хонук 9 шак иштинде эргилер. Хүн херелдерин ооң кыры чаңгыс аай эвес чайынналдырар.
Плутон – планета бе азы...?
эдерОктаргай телоларын планета бе азы планета эвес бе деп эртемденнер канчап билип алырыл? Плутон чүге планеталарга хамаарышпас апарганыл? Бо айтырыгларга харыыны планетаның эртем талазы-биле тодарадылгазындан билип ап болур.
Хүн системазының планетазы дээрге дараазында негелделерге тааржыыр октаргай телозу:
- Хүн долгандыр бодунуң орбитазында долганып турар (өске телонуң эдеринчизи эвес);
- борбак хевирлиг;
- планетаның орбитазында өске октаргай телолары чок (эдеринчилеринден аңгыда).
Плутон чүгле 1 биле 2 дугаар негелделерге тааржып турар. Ынчангаш чавыт планеталар санынче кирген.
Дөзү
эдер- Сат М.С. Шелк невытканный (Тии чок торгу). Рассказы по астрономии. - Кызыл: Тувинское книжное издательство, 1983. - 152 с.
- ↑ JPL/NASA. What is a Dwarf Planet?. Jet Propulsion Laboratory (2015-04-22).
- ↑ Physics and chemistry of the solar system / John Lewis. — 2. — Elsevier. — P. 64.