Лазанья

Лазанья (итал. дылга адаарга: /лазанья/ азы /лазаанья/ азы /ласанья/) – калбак болгаш каъттарлыг паста-дыр, ону эң бурунгу пасталарның бирээзи деп санап болур. Лазанья ("lasagne") деп сөс-биле калбак каът-каът далганнар аразынга соустар болгаш янзы-бүрү холумактарлыг чемни база адап болур.

Тывылганы

Лазанья ортаа вектерде Италияга тывылган, ону Италияның Неаполь (Италияның Кампания можузу) хоорайы-биле холбаап турар. The first recorded recipe was set down in the early 14th century Ооң бир дугаар бижээн рецептизин 14 чүс чылдың Liber de Coquina (Чем кылырының ному) деп номга демдеглээн. Ол лазанья амгы үениң ёзулал рецпетизиниң лазаньязы-биле бичии-ле дөмей: хөөткен чугаладыр калбарткан далганны хайындыргаш, быштак биле амдан киирер специялар холуур – бүткен чемни шиш-биле тудуп чиир турган. Дараазында чүс чыл эрткенде Liber de Coquina деп номда сүмелээни-биле пастаны дагаа эъдиниң мүнүнге быштак база дагаа үзүн холбушаан хайындырар, азы эът чок өске хевиринде грек тоорук ажыглаар.

• 
  Бешамель биле рагудан кылган "орунда" бышпаан лазанья
• 
  Лазанья чоогундан

Адының тывылганы

Бурунгу Римге, lasana or lasanum (лат. "сава", "шыгжаар сава", "малгаштан паш") деп аттыг ёзужуткан лазаньяга дөмей чем турган, ооң дугайында Маркус Гавиус Апициустуң De re coquinaria деп номунда бижээн, ынчалза-даа ол сөс оон-даа бурунгу уткалыг турган. Баштайгы теориязы-биле алырга "лазанья" деп сөс грек дылдың дараазында сөзүнден үнген λάγανον (лаганон) – калбарткан паста далганының кескен узун-узун үзүндүлери. λαγάνα (лагана) деп сөс ам-даа грек дылда ажыглалда, ооң утказы болза – Арыг Понедельник байырлалынга кылыр калбак чуга бөдүүн далган.

Бир рецептизи

Белеткээр үези - 1-1,5 шак. Хемчээли - 5-6 кижиге. Херек чүүлдер:

• Үс чокка хаарган далган азы садыгда садып турар белен лаваш.
• 500 грамм дыртып каан эът.
• 500 грамм дөрбелчинней доорап каан согуна.
• 3 кызыл помидор азы кетчуп.
• 300 грамм мөөгү.
• 250 грамм хээндектей дүрбүп каан сыр. Амдан кииреринге херек,

хөй эвес укроп, петрушка.

Соус кылырынга:

• 2,5 стакан сүт.
• 4 бичии омааш ишти далган.
• 6 улуг омааш ишти сливочное масло.
• Амданының аайы-биле перец.

Белеткээри:

Сүттү аңгы савага чылдып алыр. Оожум отка сливочное маслону эргизипкеш, аңаа далганны немээш, хоюдур былгаптар. Далганың өңү бичии кызылзымаар апаарга, чылдып алган сүттү бичиилеп немевишаан, борбакташпас кылдыр хоюдур былгап турар. Хоюдуп алган чүүлдү оожум отка 1-2 минута иштинде булгавышаан, хайындыргаш, амданының аайы-биле дузааш, перецтеп алыр.

Иштинге херек холуксаазы:

• Доораан согунаны үш дең кезекке чарар.
• Дыртып каан эътке үзүп алган согунаның бир кезиин холааш, 3-4 минута иштинде үске хаарыпкаш, дузааш, соодар.

Шак-ла ынчаар бичииледир доорап каан кызыл помидорну, согунаны бир кезии-биле холааш, үске хаарыпкаш, укроп болгаш петрушканы бызап алыр. Доорап белеткеп алган мөөгүнү, согунаны арткан үш дугаар кезии-биле холааш, үске хаарыптар.

Үзеп каан духовка формазынга хаарып алган далганны чаткаш, ооң кырындан үске хаарган эътти каггаш, ооң кырындан база катап хаарган далганны чадыпкаш, ооң кырындан белеткеп алган помидорну, ооң соонда хаарган далган, ооң соонда белеткеп алган мөөгүнү салып алыр. Каът бүрүзүнге белеткеп алган соусту немээр. Эң кырынга үүрмектей дүрбүп каан сырны бызап алгаш, баш удур изидип каан духовкага 20 минут дургузунда быжырар. Бо чемни изиг чем кылдыр чип болур.

Чемниң янзы хевиржидери: Үстүнде бижиттинген рецепт дээрге база бир арга-дыр. Бо чемни чүгле чаңгыс эът-биле, азы чүгле мөөгү, азы чүгле помидор-биле-даа кылып ап болур. Соус орнунга майонез азы сметананы-даа ажыглап болур.