Алтай Республиканың А. В. Анохин аттыг национал музейи
Алтай Республиканың А. В. Анохин аттыг национал музейи — Алтай Республиканың баштайгы музейлериниң болгаш культура-чырыдыышкынныг албан черлериниң бирээзи. Андрей Викторович Анохин дээрге, совет болгаш российжи этнограф-эртемден, композитор, чырыдыкчы, алтайларның профессионал хөгжүмүнүң тургузукчузу, музейниң баштайгы тургузукчуларының бирээзи, баштайгы эргелекчизи.
|
Алтай Республиканың А. В. Анохин аттыг национал музейи | |
|---|---|
| Адрес | 649000, Россия Федерациязы, х. Горно-Алтайск, куд. Чорос-Гуркин, д. 46. |
| Директору | Еркинова Римма Михайловна |
 Викишыгжамырда медиафайлдар Викишыгжамырда | |
Алтай Республиканың национал музейи Горно-Алтайск хоорайда турар. Музейниң фондуларын 1918 чылда Г. И. Чорос-Гуркинниң саналы-биле чыып эгелээн.
2021 чылда музейниң долу ады Алтай Республиканың бюджединиң албан чери «А. В. Анохин аттыг национал музей»[2].
Тургустунган төөгүзү эдер
Алтайның төөгүзүн Пётр Симон Паллас, Николай Григорьевич Потанин, Пётр Александрович Чихачёв, Николай Константинович Рерих болгаш өске-даа улуг эртемденнерге баштаткан эртемденнер шинчилеп чораан. Олар Алтайның этнографтыг, археологтуг, геологтуг база өске-даа материалдарын чыып келгеннер. Ынчалза-даа бо бүгү чыгдынган байлакшылдыг материалдар Алтайның девискээринден дашкаар үндүр сөөрттүнүп турган. Алтайга эң чоок музей 1823 чылда тургустунган Барнаулдуң музейи турган.
1917 чылда Россия империязынга өөскээн хувискаалдың салдары-биле алтай чоннуң хей-аъды көдүрлүп, боттарының культура болгаш төөгүзүнге сонуургалы улгаткан. 1917 чылда Каракорум-Алтай округтуң эргелели тургустунган, ооң удуртукчузу кылдыр алтай чоннуң сураглыг төлээзи Г. И. Чорос-Гуркинни соңгаан. 1918 чылда ол ажыттынган организация Гуляевтерниң өг-бүзезинден оларның чыып алганы коллекциязын садып алганнар. Оон эгелээш музейниң төөгүзү эгелээн.
Чогум музейни 1920 чылдың сентябрь 16-да Горно-Алтайскының улусчу өөредилге килдизиниң хуралынга тургузары чугула деп чарлаан.
Музейниң тургустунарынга улуг үлүг-хуузун А.В. Анохин киирген. Ол музейниң баштайгы эргелекчизи.Чуртталгазының 20 ажыг чылын ол музейниң фондуларынга материал чыып тураскааткан. 1925–1926 чылдарда ооң күжү-биле «Ойроттың чурт-шинчилел музейиниң өңнүктериниң ниитилели» тургустунган.
1933 чылда Ойроттуң чурт-шинчилел музейинге аңгы турар чер томуйлаттынган, аңаа ол 1989 чылга чедир турган.
Амгы үеде музейниң кол делгелгелериниң аразында скиф үезиниң Пазырык чевеглеринден тывылган тывыштар бары онзагай.
Музейниң салбырлары эдер
2021 чылдың байдалы-биле А.В. Анохин аттыг национал музейде 5 салбыр бар:
- Телеңгиттерниң Кош-Агач районда Кокоря суурунда турар төөгү-этнографтыг музейи[3].
- Чой районунуң Паспаул суурда алтай тоолчу Н. У. Улагашевтиң музейи, 2013 чылдың март 18-те ажыттынган[4].
- Чемаль районунуң Анос суурда Г. И. Чорос-Гуркинниң музей-бажыңы 2012 чылдың январь 12-де ажыттынган[5].
- Кош-Агач районунда Жана-Аул суурда Алтайның казахтарының музейи[6].
- Усть-Кан районунуң Усть-Кан суурда И. В. Шодоев аттыг чурт-шинчилел музейи.
Демдеглелдер эдер
- ↑ русская Википедия — 2001.
- ↑ Утав БУ РА «Национальный музей имени А. В. Анохина». Хынаан 2 Чеди айның 2021.
- ↑ Историко-этнографический музей теленгитов Чуи..
- ↑ Музей алтайского сказителя Н. У. Улагашева. Хынаан 1 Чеди айның 2021.
- ↑ Музей-усадьба Г. И. Чорос-Гуркина. Хынаан 1 Чеди айның 2021.
- ↑ Музей казахов Алтая. Хынаан 1 Чеди айның 2021.